TÜRK DİLİ EDEBİYATI DERSİ MÜFREDAT PROĞRAMI
T.C.
MÎLLÎ
EĞİTİM BAKANLIĞI
TALİM
VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞINDAN
Karar
Sayısı: 293
Karar Tarihi: 18/9/1992
Konu:
Ders Geçme ve Kredi Yönetmeliği’ni uygulayan ortaöğretim kurumlarının
ortak dersleri arasında yer alan Türk Dili ve Edebiyatı öğretim programının
kabulü.
1.
"Ders Geçme ve Kredi Yönetmeliğim uygulayan ortaöğretim kurumlarının
ortak dersleri arasında yer alan Türk Dili ve Edebiyatının l., 2., 3. ve 4.
Dönemlerine ait öğretim programının, 1992-1993 eğitim ve öğretim yılından
itibaren uygulanmak ve denenip geliştirilmek üzere ekteki örneğine göre
kabulü,
2.
20.11.1991 tarih ve 304 sayılı Kurul karan ile kabul edilen adı geçen derse
ait programın ise yürürlükten kaldırılması,
hususlarının
Bakan'a arzı kararlaştırıldı.
TÜRK
DİLİ VE EDEBİYATI l. 2. 3. 4
(9-10-11)
GENEL AMAÇLAR:
Edebiyat,
Türk dili (dil bilgisi), kompozisyon öğretim ve eğitiminin temel amacı,
Anayasamız ve Milli Eğitim Temel Kanunundaki hükümler doğrultusunda, millî
ve manevî değerlerine sahip, hoşgörülü, yurt ve dünya meseleleri karşısında
düşünce üretebilen, eleştiri yapabilen vatandaşlar yetiştirmektir.
Bu
değer ve davranışları kazandırabilmek için orta öğretimde öğrencilere
verilecek Türk Dili ve Edebiyatı (Edebiyat, Dil Bilgisi ve Kompozisyon)
dersinin genel amaçları aşağıdaki maddeler içinde toplanabilir:
1.
Millî birlik ve bütünlüğün vazgeçilmez temel unsurlarının basında
gelen Türk dilini, özelliklerim bozmadan ve aşırılığa kaçmadan, edebiyatımızın
seçkin eserlerim okutarak öğretmek;
2.
Dilin millet hayatındaki yerini iyice belirterek, köklü kurallar kazanmış
bir dilin eğitim ve öğretimdeki yerini kavramak;
3.
Öğrencilere dinlediklerim, okuduklarım, incelik ve derinlikleriyle kavratmak;
onların duyduklarım, gördüklerim, düşündüklerini ve anladıklarım, söz
veya yazı ile planlı, etkili, akıcı ve anlaşılır bir şekilde ifade etme
kabiliyetlerim geliştirmek;
4.
Okumanın vazgeçilmez bir ihtiyaç olduğunu benimsetmek, okuma zevk ve alışkanlığı
kazandırmak;
5.
Türk dilinin kurallı, zengin, üretken ve tarihî geçmişinde çeşitli şekil
ve türlerde üstün seviyeli eserler veren köklü bir dil ailesinden geldiği
şuurunu yerleştirmek; bugün de Türk dili ile dünya çapında eserler
verilmekte olduğunu göstermek;
6.
Yazarken ve konuşurken Türkçe'nin imlasına, telaffuzuna ve estetik
inceliklerine özen gösterilmesinin gereği benimsetilerek bunların yaygınlaştırılmasını
sağlamak;
7.
Ortak millî kültür değerleri taşıyan eserlerden faydalanmak suretiyle Türk
toplumunun temel değer hükümlerini öğretip benimsetmek;
8.
Türk edebiyatının dünü ve bugünü ile dünya edebiyatı içerisindeki
yerinin ve öneminin kavranılmasına imkan ve zemin hazırlamak;
9.
Türk dili ve edebiyatı öğretimi ve eğitimi yoluyla öğrencilere diğer
alanlarda da sağlam,, dengeli, hür ve sistemli düşünme alışkanlığı;
araştırma, tartışma, değerlendirme, yorumlama, sentez ve oluşturma gücü
kazandırmak;
10.
Sınıf ve yaş seviyelerine göre dinleme, okuma ve yazma faaliyetleri arasında
Türk dilinin bütün özelliklerini öğrenme, kullanma ve bu yolla bilgi
edinme, kavrama, analiz ve sentez yapabilme alışkanlığı kazandırmak:
11.
Sözlü ve yazılı olarak metin tahlili ve yeni metinler meydana getirme
faaliyetleri sırasında, kültürümüzün inanç, bilgi ve zevk inceliklerine
ait birikimi tanıtarak benimsetmek.
AÇIKLAMALAR
l.
Türk Dili ve Edebiyatı dersinin programı, "Edebiyat, Türk Dili ve
Kompozisyon" olmak üzere üçe ayrılmıştır. Bunların her birisi için
9-10-11. sınıflara
göre
ayrı ayrı Öğretim programları hazırlanmıştır. Bu programlara göre hazırlanacak
ders kitapları da aşağıda gösterildiği gibi ayrı ayrı yazılacaktır.
(12.04.1993/93 nolu TTK Kararı)
a)
TÜRK DÎLÎ VE EDEBİYATI
EDEBÎYAT-9
EDEBİYAT-10
EDEBİYAT-10
EDEBÎYAT-11
b)
TÜRK DÎLÎ VE EDEBİYATI
TÜRK
DÎLÎ-9
TÜRK
DÎLÎ-9
TÜRK
DÎLÎ-10
TÜRK
DÎLÎ-11
c)
TÜRK DÎLÎ VE EDEBİYATI
KOMPOZÎSYON-9
KOMPOZİSYON-10
KOMPOZİSYON-11
KOMPOZİSYON-11
2.
Türk Dili ve Edebiyatı programının uygulanabilmesi için, l. ve 2. dönemlerde
haftada dörder, 3. ve 4. dönemlerde ise haftada üçer saatlik zaman ayrılmıştır.
Bu uygulamada, l. ve 2.dönem için ayrılan sürelerin haftada 3 saati
Edebiyat, bir saati ise Türk Dili ve Kompozisyon için kullanılır.
Üçüncü
ve dördüncü dönemlerde ise haftada ikişer saat Edebiyata, bir saat Türk
Dili ve Kompozisyona ayrılır.
Türk
Dili ve Kompozisyon dersleri içen ayrılan zaman, bir hafta Türk Dili, diğer
hafta Kompozisyon konuları dönüşümlü (münavebeli) olarak işlenecek şekilde
düzenlenir.
3.
Edebiyat ve Türk Dili derslerinin sınavları birlikte. Kompozisyonun ise ayrı
yapılır. Edebiyat ve Türk Dili sınavında 100 puanın %70'i Edebiyata, %30'u
ise Türk Dili'ne ayrılır.
4.
Kompozisyon ayrı. Edebiyat ve dil çalışmaları ayrı not konuşu olmakla
birlikte, dönem notu olarak Türk Dili ve Edebiyatı dersi için bir not
verilir.
5.
Öğretmenin takdir edeceği esas dönem notunun aritmetik ortalaması şöyle
alınır: öğrencinin Edebiyat ve Türk Dili dersi ile Kompozisyon dersinden
aldığı bütün notlar (Yazılı, sözlü ve ödev notları) toplanarak
bulunan toplam, not sayışma bölünür.
Bu
programla ilgili diğer hususlar şöyle açıklanabilir:
1.
Program geliştirme, süreklilik arzeden dinamik bir konudur. Bu programlar, çağdaş
anlayışla sürekli geliştirilecektir.
2.
Programda "Batı Edebiyatı" bölümü yerine "Dünya Edebiyatı"
bölümü konulmuş; ayrıca Türkiye dışındaki çağdaş Türk edebiyatlanna
da yer verilmiştir.
3.
Bu programlar;
a) 9. sınıfta edebî tür ve şekillerle, edebî kavram ve terimlere,
b)
10 ve 11. sınıflarda, Türk edebiyatmın tarihî gelişimi içinde devrin, şahsiyetin
ve eserlerin en belirgin özellikleri ile Dünya Edebiyatı'nın seçkin örneklerine,
c)
l O ve 11. sınıflarda ise Tanzimat ve çağımıza kadar olan Türk
Edebiyatfna özel olarak yer verilmesi esasına göre hazırlanmıştır.
4.
Eserlerinden faydalanılacak isimler arasından metin seçimi ve işlenmesi
belirlenirken haftalık, aylık ve dönemlik eğitim süresi dikkate alınır.
5.
Programda, eserlerinden faydalanılacak isimler, kadrosu geniş tutulmuştur;
zümre
öğretmenleri bu kadrodan dönemim ve türünü temsil gücü yüksek olan
isimlerin uygun eserlerim seçerek bütün yönleriyle işlemelidirler.
6.
Dönemler arasında bilgi, beceri, duygu vb. konularda da ilgi kurulur.
7.
Konular, yakından uzağa, basitten karmaşığa; bilinenden bilinmeyene giden
bir metotla işlenir.
8.
încelenen eserler, benzerleri ve zıtlarıyla karşılaştırılarak öğrenciye
mukayese şuuru kazandınlır.
9.
Bölüm ve konu başlarında açıklayıcı, düşündürücü ve yönlendirici
özellikte bilgi verilir.
10.
Konuların sıralanışında müfredata uyulur.
11.
Kazandırılacak bilgiler metinlerden hareket edilerek verilir.
12.
Uzun bir eserden seçilecek parçaların konu bütünlüğünü taşımasına
dikkat edilir.
13.
Metinlerle, metin altı sorularının sınıf seviyesine ve amaçlara uygun
olmasına dikkat edilir.
14.
Konulara ayrılan saatler, devir, tür ve şahsiyetin önemine göre tespit
edilir.
15.
Aynı dönemi temsil eden yazarlardan alınan metinler, o dönemin özelliklerini
tamamlayıcı nitelikte olmalıdır.
16.
Birden fazla dönemde okutulan şahsiyetlerin, her dönemde farklı yönlerine
yer verilir.
17.
Kompozisyon ve Türk Dili derslerinde, konuların uygulamalı işlenmesi için sınifa
getirilerek metinler. Edebiyat dersi öğretim programlarında belirtilen şahsiyetlerin
uygun eserlerinden seçilir.
18.
Öğretmenler, süre uygun olduğu takdirde, edebî dönem, şahsiyet ve
eserleri daha iyi tanıtmak için öğretim programlarında ismi belirtilen şahsiyetlerin
eserlerinden seçilerek serbest metinlere de yer verilebilirler.
19.
îsîamiyetten önceki Türk Edebiyatrndan seçilen metinlerin bir bölümü, Türk
di linin tarihî seyrini daha iyi anlatmak ve muhtemel değişimleri göstermek
amacıyla asıl şekliyle verilir.
20.
"Türkiye dışında gelişen Türk Edebiyatı metinleri (Azerbaycan, Irak,
Kıbrıs ve Balkan Türkleri dışında) Türkiye Türkçesine aktarılarak
verilir. Ancak Türk şiveleri arasındaki benzerlik ve farklılıkların daha
iyi görülebilmesi için Türkiye Türkçesine aktarılarak verilen metinlerin
bir kısmı asıl şekliyle verilir". (12.04.1998/93 nolu TTK Kararı)
21.
Dünya Edebiyatından seçilecek metinler, iyi çevirilerden ve millî kültürümüzle
çelişmeyen eserlerden alınır.
22.Seçilen
metinler yoluyla millî kültürümüz, örf ve adetlerimiz ve millî
menfaatlerimiz benimsetilir.
23.
öğrencilerde çağdaş ilim ve teknolojideki gelişmelere ilgi uyandırılır.
24.
imla, noktalama ve dil bilgisi kurallarına her zaman, her yerde uyulur.
25.
l. Dönem için seçilecek metinlerde
a)
Türünün temel özelliklerini taşıma,
b)
Türünün en seçkin örneklerinden olma,
c)
Sanat ve fikir değeri taşıma özellikleri aranır.
26.
9. sınıfta edebî türler, en seçkin örnekler aracılığı ile Türk
Edebiyatı tarihi kronolojisi içinde, günümüzden geriye doğru tanıtılır.
27.
9. sınıfta şekil bilgisi ve edebî tür yanında metin tahliline de yer
verilir.
28.
9.sınıfta ilk amaç, türün iyice ve bütün yönleriyle tanıtılmasıdır:
şahsiyetin
tanıtılması 10. ve 11. sınıflarda yoğunluk kazanacaktır.
29.
10 ve 11. sınıflarda şekil konusuna, yazarın psikolojisin!, eserin özünü
aydınlattığı ölçüde yer verilir.
30.
Klasik edebiyatımızdan seçilecek metinlerde kullanılan dilin çağdaşlarına
göre sade olmasına dikkat edilir.
31.
Türk Dili konulan, dilin sırf şekil bakımından anlatımı şeklinde değil,
metinler üzerinde yaptırılacak gözlem ve mukayeselerle mananın iyi kavram
imasını dolayısıyla öğrencinin kendi fikirlerim, duygularım ve
isteklerini doğru ifade etme şuuruna varmasını hedefleyen, yapıcı bir çalışma
ile verilir.
32.
Terminoloji birliğini sağlamak için Türk Dil Kurumunca en son kabul edilen
terimler esas alınır.
33.
öğrencinin okuma yoluyla iyiye ve güzele yönelmesi, yaşama sevinciyle güçlenmesi,
kendine güven duyması ve iyi alışkanlıklar edinmesi sağlanır.
34.
Okuma yoluyla öğrencilerdeki dinleme, anlama, anlatma, yeni düşünceler üretme
gücünün gelişmesi sağlanır.
35.
Her Öğrenci, ilgi ve kabiliyetlerine göre değerlendirilerek, şiir, hikaye,
roman ve piyes okuma gibi faaliyetlere katılmaya özendirilir ve istidatlarına
göre yönlendirilir.
36.
Konuşma ve yazmada dile hakim olmanın temel şartının manaları ve değerleri
iyi bilinen kelimelerden meydana gelmiş, zengin bir kelime hazinesine sahip
olma ve çok sayıda çeşitli cümleler kurabilme becerisi kazanmak olduğu şuuru
verilir.
37.
Her dönemde yazılı kompozisyon çalışmalarının yanında sözlü
kompozisyon çalışmaları da yaptırılır.
38.
Bilhassa 10 ve 11. sınıflarda öğrencilere. ders saatleri dışında
okudukları veya inceledikleri kitapları arkadaşlarına tanıtmaları için
rapor hazırlatılarak edebî tenkid görüşü kazandırılır.
39.
Sözlü kompozisyon çalışmalarında. öğrenciye bilhassa topluluk karşısında
rahat konuşabilirle, başkalarım dikkatle, sabırla, saygıyla dinleyebilme alışkanlıkları
kazandırılır.
40. Öğrencilere kitap sevgisi ve okuma zevki kazandırmak için
programda isimleri geçen yazar ve şairlerin, bu programın amaçlarına uygun
eserleri arasından.
Türk
Dili ve Edebiyatı öğrenimi süresinin her döneminde (okuma ve inceleme
teknikleri verilerek) en az bir eser okutulur.
41.
Bu programların uygulanmasında, Talim ve Terbiye Kurulu'nca kabul edilen ders
kitapları ile tavsiye edilmiş kitaplar kaynak olarak kullanılır.