Sayın : 328,20-81 prog/817 Tarih: 25,5,1981

Konu : Planların ve haftalık ders programlarının düzenlenmesi

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MERKEZ , TAŞRA VE YURT DIŞI TEŞKİLATINA

1. Eğitim ve Öğretimin istenen amaca ulaşması, eğitimde birlik ve bütünlüğün sağlanması bu hizmetlerin planlı programlı ve düzenli yürütülmesiyle mümkündür. Bu olgunun tüm eğitimciler tarafından bilinmesine ve eğitimi düzenleyen yönetmelik plan program ve diğer kurallarla belirlenmesine rağmen temel eğitim II. Kademe ile orta ve yüksek öğretim kurumlarındaki uygulamalarda planlamaya yeterince önem verilmediği ve derslere hazırlıklı girilmediği gözlenmektedir. İlkokullarda ise bu konuya yönetmelikler gereği yeterince önem verilmekte olduğu saptanmıştır. Ancak bu okullardaki uygulamanın da tam ve yeterli olduğu söylenemez.

2. Ayrıca bazı okullar ile diğer öğretim kurumlarındaki eğitim yöneticileri ders planlarının düzenlemesinde eğitim; öğretim ilke ve kurallarım yeterli şekilde dikkate almamaktadırlar. Ders planlarının düzenlenmesinde çok defa kişisel görüş ve istekler ön planda tutulmaktadır. Bu durum okulun, derslerin bütünüyle eğitim-öğretimin amaçlan yerine yerel ve kişisel birtakım görüşlerin ön plana geçmesine yol açmaktadır.

3. Eğitim-öğretimde birlik ve bütünlüğü sağlamak, eğitimi programda öngörülen amaçlara yöneltmek, çalışmaları etkili ve verimli hale getirmek üzere. Bakanlığımıza bağlı her derecedeki öğretim kurumlarında ve yurt dışında görevli öğretmenler, derslerine planlı, programlı olarak yeterli hazırlıklarını yaparak gireceklerdir.

4. Ders hazırlığı ve plan çalışmaları, ekteki, Yönerge titizlikle okunmak ve incelenmek suretiyle, Yönergede belirtilen şekilde yapılacaktır. Yönergede yer alan plan örnekleri, öğretmenlere yardım amacıyla hazırlanmış olup içeriği aynı kalmak koşuluyla istenildiğinde Okul Müdürlerinin onayı ile öğretmenlerce yeniden düzenleme ve geliştirme yapılabilecektir.

5. Haftalık ders programları, ders hazırlığı ve planlarıyla yakından ilgili olduğundan, her öğretim yılı başında okul yönetimince eğitim; öğretim ilkelerine uygun olarak titizlikle düzenlenecektir. Ders programlan üzerinde, mevsim koşullan öğretim şekli, yönetici ve öğretmen değişikliği gibi önemli nedenler dışında öğretim yılında değişiklik yapılmayacaktır.

6. Ders hazırlıkları ile planların yönerge esaslarına göre yapılmasını, bu esaslara sürekli uyulmasını uygulamanın amaçlara uygun olarak yürütülmesinin yöneticiler tarafından izlenmesini ve müfettişlerce denetlemelerde aranmasını önemle rica ederim.

Hasan SAĞLAM

Milli Eğitim Bakanı

EĞİTİM-ÖĞRETİM ÇALIŞMALARININ PLANLI YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN YÖNERGE

1- Planın Tanımı ve Önemi:

a) Öğretim terimi olarak plan belirli eğitim amaçlarına ulaşmak için (bilgi, materyal ve etkinlikler arasında) öğretim konusu olabilen etkinliklerden hangilerinin seçileceğini, bunların öğrencilere niçin ve nasıl yaptırılacağına, ne gibi yardımcı ve tamamlayıcı kaynak ve araçlarının kullanılacağını, elde edilen başarının nasıl değerlendirileceğini, önceden tasarlayıp kağıt üzerinde saptamaktır.

b) Öğretim konusu olabilecek etkinlikler, geliştirici niteliklerine göre dikkatle seçilmelidir. Seçilen bu konuların hangi eğitim ve öğretim amaçlarını gerçekleştireceği önceden saptanmış olmalıdır. Bunun gerçekleşebilmesi ancak, öğretmenin çalışmalarını önceden dikkatle planlanması ve gereği gibi uygulayabilmesi ile mümkündür. Öğretimde ne öğretileceği öğrenciler tarafından açıkça bilinmeli ve onlarla birlikte planlanmalıdır.

c) Eğitimde, kabul edilen belli amaçlara ulaşmak esas olduğuna göre plansız ve programsız çalışmalar eğitim; öğretimi amacından uzaklaştırır. .

2- Plan Yapmanın Gereği:

Eğitim- öğretim kurumlarında derslere planlı ve hazırlıklı girmek yasal yönden zorunlu olduğu gibi eğitsel yönden de gereklidir.

a) Eğitsel Yönden:

Eğitim ve öğretim planlı, programlı ve geliştirici bir çalışmadır. Amaçlarına en kısa yoldan ve verimli bir biçimde ulaşan eğitimciler çalışmalarını daima gelişmeyi öngörerek dikkatle planlayanlardır. Bu nedenle eğitim ve öğretimin verimli olabilmesi için planlamaya gereken önem verilmesi ve öğretmenler sınıflarına mutlaka bu şekilde hazırlıklı girmelidirler.

Planlar, eğitim etkinliğinin çeşidine göre hazırlanır, kısıtlı ve belli bir örneğe bağlı değildir. Ancak plan, katı, biçimsel olmaktan çok az ayrıntılı, daha yararlı nitelikte olmalı, planlama çalışmalarında çevre özellikleriyle okul çevre ilişkileri de göz önünde tutularak eğitim-öğretimi en iyi şekilde ve belirli sürede sağlayacak yönde hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. Gerektikçe konu, süre ve uygulamada değişiklikler yapılmalıdır.

(1) İlköğretimde planlama, en geniş biçimde ilkokulların yönetmeliğine ve programlarına alınmak suretiyle bu kavrama yasal nitelik kazandırılmıştır.

(2) Lise ve Ortaokullar Yönetmeliğinin 57. maddesinde öğretmenin yıllık plan yapması, derslere hazırlıklı girmesi, gezi gözlem inceleme ve deneylerin bir plana göre yapılması hükümleri bulunmaktadır. Aynı hükümlere mesleki ve diğer orta öğretim kurumlarının yönetmeliklerine de yer verilmektedir.

(3) Birçok yüksek öğretim kurumunun yönetmeliğinde plan kavramı benzer hükümlerle yer almaktadır.

3- Öğretimde Planlı Çalışmanın Yararlan:

Eğitim-Öğretimde planlama ve programlamanın amaçlan şunlardır.

a) Öğretimin planlanması, öğretmenin, eğitim-öğretimde neyi, niçin ve nasıl okutacağını düşünmesini sağlayarak verimi arttırır.

b) Konulann ne zaman ve ne kadar süre içinde işleneceğinin zaman sırasına göre düzenlenmesini, aynca, programlann süresi içinde tamamlanmasını sağlar.

c) Planlı çalışma öğretmen ve öğrencileri dağınıklıktan kurtarır, onlara güven kazandırır.

d) Amaçları gerçekleştirecek en uygun yöntem, teknik araç ve gereçlerin seçilmesini , derslere hazırlıklı girilmesini sağlar.

e) Planlama öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine göre yetiştirilmesini sağlar.

f) Planlı çalışma, eğitim-öğretimin değerlendirilmesinin sağlam ve güvenilir olmasını sağlar.

g) G) Öğretmen ve öğrencilere düzenli ve birlikte çalışma alışkanlığı kazandınr. h) Eğitim faaliyetlerinde düşünceye açıklık kazandınr.

4- Plan Yapmanın İlkeleri:

Plan yapılırken aşağıdaki temel ilkeler göz önünde bulundurulur:

a) Plan, eğitim-öğretimin amaçlanna uygun olmalıdır.

b) Plan, öğretim programlarına göre şu şekilde olmalıdır:

(2) Konulann işlenişinde kullanılacak yöntem, teknik, araç-gereç, gezi-gözlem ve deneyler göz önünde bulundurulmalıdır.

c) Her plan belli bir süreyi kapsamalıdır.

d) Plan, öğretimin seviyesine, konuya, öğretim dalına ve amacına uygun olmalıdır.

5- Plan Çeşitleri:

Öğretmenler, eğitim-öğretim çalışmalarında duruma göre aşağıda belirtilen planlan hazırlarlar:

a) Yıllık plan,

b) Ünite planı

(1) Ders planı

(2) Gezi-gözlem planı

(3) Deney planı

6-Yıllık Plan: (Örnek 1)

Öğretmenin bir öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü bulunduğu sınıflarda, program uyarınca belli üniteleri ya da konulan hangi aylarda, yaklaşık olarak ne *kadar zamanda işleyeceğini gösteren ve öğretmence hazırlanarak ders yılı başında okul yönetimine verilen çalışma planına denir.

Yıllık plan hazırlanırken aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulur:

a) Yıllık çalışma planını yaparken öğretmen okulda o yıl uygulanacak haftalık ders programının kesin biçimini almasını bekler ve hangi sınıflarda, hangi günlerde derslerinin bulunduğunu öğrenir.

b) Her ay hangi sınıfta kaç saat ders okutacağını hesaplar.

c) Okutacağı derslere ait ünitenin kaç konuya ayrılmasının mümkün olacağını ve konunun işlenmesi için kaç ders saatine gereksinim olacağını saptar.

d) Öğretim, yılındaki ay hafta, gün ve saatlerin öğrenciler yönünden verimlilik durumunu göz önünde bulundurur.

e) Yıllık plan hazırlanırken öğretmen haftalık ders saatleri toplamına göre aylar ve yan yıl itibariyle bir öğretim yılında toplam kaç gün ve kaç saat ders işleyeceğini saptar. Bu saptamayı yaparken tatil bayram ve diğer özel günleri belirleyerek çalışma takvimini hazırlar. Yıllık planda aylara göre haftalık çalışma sürelerini gösterir.

f) Öğretim programını inceleyerek, bir yıl içinde okutulacak konulan ağırlıklarına ve çevresel özelliklerine göre düzenler, bunlan işleme sürelerini de dikkate alarak ay ve haftalara göre dağıtır.

g) İşlenecek konuların veya ünitelerin amaçlannı program amaçlanna uygunluğu yönünden belirler.

h) Konunun, işleniş yöntem ve tekniklerini sınıfça gruplar halinde veya bireysel çalışma biçiminde mi işleyeceğini planlar.

i) Yararlanacağı kaynaklar ile araç-gereçleri saptar.

k) Konuyu işlerken varsa yapılacak deney, gezi, gözlem çalışmalannı belirler.

1) Diğer zümre öğretmenleriyle yapılacak işbirliğinin neler olacağını saptar.

m) Konuyla ilgili olarak gerektiğinde öğrenciye verilecek ödevleri saptar.

n) Öğretim yılı içinde yapacağı yazılı değerlendirmelerin zamanını belirler. Bunu saptarken değerlendirmelerin konu ya da ünite bitimlerinde olmasına özen gösterir.

7- Yıllık Planın Yapılışı:

Yıllık plan aşağıdaki şekilde yapılır.

a) Öğretmen sınıfta dersi olan diğer öğretmenlerle görüşerek, gezi, gözlem, inceleme, deney, ödev, değerlendirme vb. çalışmaların belli hafta veya günlere toplanıp toplanmadığını araştırır ve bu konuda ortak önlemler alınmasını sağlar.

b) Geçmiş yıllardaki uygulamaları da gözden geçirerek planını kendi başına veya varsa aynı dersi okutan diğer öğretmenlerle birlikte yapar.

c) Hazırlayacağı yıllık planı okul müdürüne onaylatır.

d) Planın onanmış bir örneğini yararlanmak üzere sürekli yanında bulundurur. Yıl içinde meydana gelebilecek aksaklıkları nedenleriyle birlikte not eder.

e) Uygulama sırasında saptanan notlardan ünite veya günlük planlarla bir sonraki yıllık planlarda yararlanır.

8- Ünite Planı: (Örnek 2)

a) Öğretmenin gözetimi ve denetimi altında, öğrencilere belirli bir süre içinde ve eğitim amaçlarına uygun olarak bir takım bilgi ve beceri ve anlayışları kazandırmayı öngören belli bir konu ya da sorun çevresinde düzenlenmiş türlü etkinlikleri, öğrenme yaşantılarını ve değerlendirme çalışmalarını kapsayan ayrıntılı ders planıdır.

b) Ünite planlan uygulama ile daha yakından ilgili olduğu için yıllık plana göre daha ayrıntılı olmalıdır. Öğrencilerin neyi, niçin, hangi yollarla öğreneceklerini bilmeleri bakımından bu planın hazırlanmasında olabildiğince etkinliklere öğrencilerinde katılmasına özen gösterilmelidir. Ancak öğretmen öğrencilerle birlikte planlama çalışmalarına yönelecek ise bir ön hazırlık yapmak zorundadır.

9- Ünite Planının Hazırlanması:

l O- Ünite planında aşağıdaki esaslara dikkat edilmelidir.

a) Belli bir konu bulunur. Bu konu programda bulunan ve yıllık plana alınmış olan konu olmalıdır.

b) Süre belirlenmelidir. Bu süre yıllık planda saptanan süre olmakla birlikte değişik bir süre de olabilir.

c) Ünitenin amacı saptanmalıdır. Amaç, ünitenin işlenmesi ile öğrencilere kazandırılması düşünülse bilgi, beceri ve davranışları içermelidir.

d) Ünitenin işlenişinde göz önünde bulunduracak bölümler belirlenmesidir.

e) Ünitenin işleniş yöntem ve tekniği belirlenmesidir.

f) Ünitenin işlenişinde başvurulacak kaynak, araç-gereçler saptanmalıdır.

h) Ünite ile ilgili ölçme ve değerlendirme yöntemi belirtilmelidir. 10. Günlük Plan: (Örnek 3)

a) Bir ya da birkaç ders saatinde işlenecek konunun ana çizgilerini, bu konuya ilişkin deneyleri, tartışma sorularım, ödevleri, uygulama çalışmalarını, ders araç ve gereçlerini içine alan ve önceden ilgili öğretmenlerce hazırlanan plandır.

b) Günlük plan bir ya da birden çok ders saatinde işlenecek konuların planlanma-sıdır. Bunun dışında gezi gözlem deney vb. etkinlikler olabildiğince, öğrencilerin de katkısıyla ayrıca planlanır. Bu tür planlar okul müdürüne onaylatıldıktan sonra uygulanır.

10-Günlük planların yapılması şu nedenlerle gereklidir:

(1) Eğitim; Öğretimde ortak konulara ve etkinliklere yönelmeyi sağlar.

(2) Eğitim-öğretim konularının içeriği ile etkinliklerin mantıklı olarak sıralanmasını sağlar.

(3) Üzerinde önemle durulacak noktaları belirler.

(4) Zamanın verimli olarak kullanılmasına olanak sağlar.

(5) Yapılan çalışmaları belgelendirir

(6) Değerlendirme için temel oluşturur.

(7) Dersler ve konular arasındaki ilişkileri gösterir.

(8) Derslerde sürekliliği sağlar.

(9) En uygun yöntem ve teknikleri belirleme olanağı verir.

11- Günlük Planın Hazırlanması:

Günlük plan hazırlanırken aşağıdaki öğeler saptanır.

a) İşlenecek konu

c) Konunun işleneceği gün, saat ve süre

e) Başvurulacak kaynaklar ile kullanılacak araç ve gereçler

f) Varsa konuyla ilgili gezi gözlem, uygulama vb. çalışmalar.

g) Değerlendirme yöntemi (Bu çalışmanın değerlendirilmesi olabileceği gibi, öğrenci başarısının değerlendirilmesi de olabilir.)

12- Eğitim-Öğretim Çalışmalarının Planlanması İle İlgili Ortak Hükümler:

a) Temel Eğitim l. Kademe Okulları (İlkokullar), bu yönergenin genel esaslanna

uymakla beraber, plan ve program hazırlıklarını, mevcut yönetmelikleri uyarınca

b) Bakanlığımıza bağlı Temel Eğitim l. Kademe Okulları (İlkokullar) dışında kalan her tür ve düzeydeki diğer eğitim-öğretim kurumlan ile yurt dışındaki okullar bu Yönergede öngörülen esasları uygularlar.

c) Yıllık planlar, 12. b. Maddesinin kapsamına giren kurumlarda, bu kurumların özelliklerine ve türlerine göre, bir öğretim yılı yarıyıl veya belirli bir eğitim etkinliğinin süresini kapsayacak şekilde düzenlenir. Bu planlar, öğretim programlarının özelliklerine ve sınıflara göre (Ed. Fen. Şb. gibi) gerektiğinde ayrı ayn hazırlanır.

d) Ünite planları kurumların öğretim programlarının ve derslerin özelliklerine göre hazırlanır.

e) Günlük planlar, 12. b. Maddesinin kapsamına giren kurumlarda o gün işlenecek ders veya derslerle ilgili örnekte belirtilen içerik bilgilerini kapsayacak şekilde düzenlenir.

f) Yıllık planlar, kurumların özelliklerine ve türlerine göre öğretim yılı, yanyıl veya etkinliklerin başlamasından önce; ünite planları, yıllık plana bağlı olarak o ünitenin işlenmesine başlamadan önce; günlük planlar ise derslere girilmeden önce hazırlanır.

g) Planların hazırlanması sırasında, kurumlann türlerine ve özellikleri göre öğrencilerle birlikte çalışmaya olabildiğince özen gösterilir.

h) Yıllık planlar ile gezi, uygulama, deney vb. planlar okul müdürünün onayından sonra uygulamaya konur.

i) Her öğretmen ünite planlan ile günlük planlannı istenildiğinde müdür veya denetleme yetkisi olanlara göstermekle yükümlüdür.

k) Okul müdürleri, öğretmenlerin çalışmalannda bu Yönerge esaslanna uyup uy-madıklannı denetlemekle yükümlüdür.

1) Yıllık plan, hazırlanırken okulun yöneticileri ve zümre öğretmenleri yanında diğer ders öğretmenleri ile işbirliği yapılır. Böylece yazılı sınavlar ile gezi, gözlem, deney vb. etkinliklerin aynı gün ve saatlere toplanması veya çalışmalan önlenerek eğitim öğretimde uyum ve bütünlük sağlanır.

m) Her öğretim yılı sonunda yıllık planlann okulun yöneticileri zümre öğretmenleri ve diğer öğretmenleri katılacağı bir toplantıda değerlendirilmesi yapılır.

n) Ders planlan, programları ve yapılan hazırlıklar müfettişlerin denetlemelerinde aranır ve değerlendirmeye konur.

BÖLÜM : l

Öğretim Yılı Okulun Adı Dersin Adı Sınıflar

Ders veya zümre Öğretmenlerinin Adı, Soyadı, imzası

Uygundur.../.../.. İmza Mühür Okul Müdürü

l - Örnek planın l. bölümü kurumların özelliklerine göre değiştirilebilir.

2- Diğer bölümlerde içerik aynı kalmak koşulu ile biçim değişikliği yapılabilir.

3- Yıllık planın, onaylı bir örneği ilgili ders öğretmenlerine verilir.

ÜNİTE PLANI (Örnek : 2)

Değerlendirme

Planın işlenişine İlişkin Görüşler :

1. Örnek planın l. bölümü kurumların özelliklerine göre değiştirilebilir.

2. Diğer bölümlerde içerik aynı kalmak koşulu ile biçim değişikliği yapılabilir

BOLUM II

1. Örnek planın l. bölümü kurumların özelliklerine göre değiştirilebilir.

2. Diğer bölümlerde içerik aynı kalmak koşulu ile biçim değişikliği yapılabilir.

3. Bu plan örneği, öğretmenin bir günde okutacağı ders çeşitleri sırasıyla yazılarak, ilk sütunda istenen bilgilere göre düzenlenir.

Öğretmen

Adı, Soyadı

İmzası

GEZİ PLANI (Örnek : 4)

Değerlendirme

Geziye İlişkin Görüşler :

Öğretmenin Uygundur .../.../19 Adı, Soyadı, İmzası İmza Mühür Okul Müdürü

Bu plan içerik aynı kalma koşulu ile deney, gözlem ... vb. etkinliklerde de uygulanır.

GENELGELER:

ÖZEL ÖĞRETİM KURUMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN SAYI: 4205-1010-81/Kurs ve Dershaneler/3900 12424

KONU: Özel dershanelerde uyulması gereken işlemler hk. ....................VALİLİKLERE

İLGİ: a) 31.1.1981 tarih ve ve 1068 sayılı, b) 12.3.1981 ve 2065 sayılı genelgelerimiz.

İlgide kayıtlı genelgelerimizde ve Özel Dershaneler Yönetmeliğinde (26.2.1981 tarih ve 12263 sayılı R. G. yayımlanmıştır.) Özel