T.C.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞI

 

Karar Sayısı : 365                                                     

Karar Tarihi : 01/09/2000

Konu : Kooperatifçilik Bilgisi Dersi  Öğretim Programının Kabulü

 

 

Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğünün 27/01/2000 tarih ve 0300 sayılı teklif yazısı üzerine; Kurulumuzda görüşülen haftada “2” saatlik “Kooperatifçilik Bilgisi” dersi öğretim programının, ticaret meslek liselerinin X. sınıflarında bölüm dersi (Kooperatifçilik Bölümü hariç), liseler ve Anadolu öğretmen liselerinin X. sınıflarıyla imam hatip liselerinin XI. sınıflarında seçmeli ders, diğer meslekî ve teknik liselerde de seçmeli meslek dersi olarak, 2000-2001 öğretim yılından itibaren denenip geliştirilmek üzere uygulanmasının kabulü;

Ticaret liselerinde bu dersin zorunlu ders olarak okutulabilmesi için X. sınıfta haftada toplam 4 saat olan seçmeli meslek derslerinin 2 saat azaltılması, haftada 23 saat olan meslek dersleri toplamının 25 saate çıkarılması ve haftalık ders çizelgelerinin buna göre yeniden düzenlenmesi kararlaştırıldı.

                                                                      

 

KOOPERATİFÇİLİK BİLGİSİ DERSİ

ÖĞRETİM PROGRAMI

 

GİRİŞ

 

Çağımızın etkin kalkınma araçlarından biri de kooperatifçiliktir. Ekonominin tüm sektörlerinde insan, sermaye ve ham madde potansiyellerinin harekete geçirilmesi için kooperatifçilikten yararlanılmaktadır. Bu nedenle özellikle ekonomik yönden gelişmekte olan ülkelerde kooperatifçiliğin yaygınlaşması, kooperatifçilik eğitiminin önemini artırmıştır.

Kooperatifçiliğin yaygınlaşması ve kurulan kooperatiflerin verimli, istenilen biçimde çalışıp başarılı olabilmeleri bilgili, bilinçli ve bu konuda istekli bireylerin yetişmesine bağlıdır.

Yukarıdaki nedenlerden dolayı orta öğretim kurumları öğrencilerini kooperatifçilik konusunda bilgilendirmek ve bilinçlendirmek amacıyla Kooperatifçilik Bilgisi dersi öğretim programı hazırlanmıştır.Kooperatifçilik Bilgisi dersi öğretim programının hazırlanışının amacı öğrencilerimize kooperatifçiliğin ülkemiz açısından öneminin kavratılmasıdır.

Kooperatifçilik Bilgisi dersi öğretim programı;

-Kooperatifler Hakkında Genel Bilgiler

-Kooperatiflerin Kuruluşu

-Kooperatiflere Ortak Olma ve Ortaklığın Sona Ermesi

-Ortakların Hakları, Ödevleri ve Sorumlulukları

-Kooperatifin Organları

-Kooperatiflerin Sorunları

-Kooperatiflerin Dağılması

ünitelerini kapsamaktadır.

 

GENEL AMAÇLAR

 

Bu program öğrencilerin;

1. Kooperatifçiliğin ülke ekonomisi açısından önemini kavramalarını,

2. Kooperatiflerde yönetimin önemini kavramalarını,

3. Kooperatiflerde yönetim organlarının işleyişini kavramalarını,

4. Kooperatifçilik eğitimi ile kendine güven, yardımlaşma, dayanışma, girişimcilik ve demokrasi bilinci geliştirmelerini,

5. Kooperatifler ile devlet arasındaki ilişkileri kavramalarını,

6. Kooperatifçilik uygulamaları ile ilgili işlemleri yapmalarını,

7. Edindiği bilgileri günlük yaşama aktarabilmelerini,

amaçlamaktadır.

 

PROGRAMIN UYGULANMASIYLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR

 

1. Kooperatiflerin kuruluşu ve çalışması ile ilgili belgeler tanıtılarak sınıf içerisinde uygulama yapmaları sağlanır. (Örneğin; ünite 2’de “Kooperatiflerin Kuruluş İşlemleri” konusu işlenirken sınıfın katılımıyla örnek bir kooperatif kurma çalışması yaptırılır. Kurulacak kooperatifin unvanı kurucu üyelerce tespit edilir. Kooperatif ana sözleşmesi temin edilip doldurulur.Kurucu üyeler ana sözleşmeyi notere tasdik ettirirler. Kuruluş ile ilgili diğer benzer işlemleri öğrenciler sınıf ortamında dramatize ederler.Aynı şekilde ünite 3’te ortaklığa kabul veya giriş ve çıkış, ortaklıktan çıkarılmaya itiraz dilekçesi yazdırılır. Ünite 4’te üyeliğe kabul ile ilgili ortaklık senedi doldurtulur.Ünite 6’da genel kurul karar defterine karar alınarak üyeler genel kurula çağrılır.Gündem tespit ettirilir.İlân ve çağrı yapılır. Yönetim ve denetim kurulu üye seçimleri yaptırılır.Ünite 7’de kooperatifin dağılması ile ilgili karar, karar defterine yazdırılır.)

2. Konular işlenirken 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’ndan yararlanılır.

3.Öğrencilerin, araştırma çalışmalarında kaynaklara kendilerinin ulaşmaları ve değişik kaynaklardan yararlanma yollarını öğrenmeleri sağlanır.

4. Bilgiyi paylaşma, etkileşimde bulunma, ekip zihniyeti ile ortak bilgi üretmek için iş birliği içinde çalışma alışkanlığı kazandırılır.

5.Atatürk’ün kooperatifçilikle ilgili görüşleri ele alınarak öğrencilere aydınlatıcı bilgiler verilir.

6. “Kooperatiflerin Toplum Kalkınmasındaki Rolü” konusuyla birlikte, dayanışmanın toplum hayatındaki önemi üzerinde durularak gerekli açıklamalar yapılır.

7. Program uygulanırken yeri ve zamanı geldikçe uygulamaları yerinde incelemek amacı ile çevrede bulunan kooperatifler ve üst birlikler ziyaret edilir.Okullarda “okul kooperatifleri” kurularak kazanılan bilgilerin uygulanmasına fırsat verilir.

8. Konular işlenirken bilgi teknolojisi araçlarından faydalanılır.

9. Ünitelere ayrılacak süre, konuların özellikleri ve çevre imkânları dikkate alınarak öğretmen tarafından belirlenir.

10. Ünitelerin öğretiminde konuların özelliğine göre uygulamaya ağırlık verilerek uygun öğretim yöntemleri kullanılır.

11. Bu programa göre hazırlanacak ders kitaplarının forma sayıları A4 boyutunda 6-8, B5 boyutunda 8-10 forma olacaktır.

 

KOOPERATİFÇİLİK BİLGİSİ

 

Ünitelerin Amacı

Bu ünitelerle öğrencilerin; kooperatifler hakkında genel bilgiler, kooperatiflerin kuruluşu, kooperatiflere ortak olma ve ortaklığın sona ermesi, ortakların hakları, ödevleri ve sorumlulukları, kooperatifin organları, kooperatiflerin sorunları ve kooperatiflerin dağılması ile ilgili bilgi, beceri ve tutumları gezi, gözlem, inceleme ve uygulamalarla kavramaları amaçlanmaktadır.

Öğrenci Kazanımları

Bu ünitedeki eğitim etkinliklerini başarı ile tamamlayan her öğrenci;

1. Kooperatifçilik ile ilgili temel kavramları örneklerle açıklar.

2. Kooperatifçilik ilkelerini örneklerle açıklar.

3. Kooperatiflerin kuruluş amaçlarının bilincine varır.

4. Kooperatifleri türlerine göre sınıflandırır.

5. Kooperatiflerde üst örgütlenme birimlerini sıralar.

6. Kooperatiflerin devletle olan ilişkilerini örneklendirir.

7. Atatürk’ün kooperatifçiliğin gelişmesi ile ilgili görüşlerine örnekler verir.

8. Kooperatiflerin toplumsal kalkınmadaki rolü ve önemini tartışır.

9. Kooperatiflerin kuruluşundan önce, kuruluşunda ve kuruluşundan sonra yapılacak işlemleri sıralar.

10.Kooperatif ana sözleşmesinde bulunan hükümleri belirtir.

11.Kooperatif ana sözleşmesi doldurur.

12.Kooperatiflerin kuruluşundan doğan sorumluluk hâllerini örneklerle açıklar.

13.Kooperatifçiliğin esası olan birlik, dayanışma, örgütlenme, girişimcilik ve demokrasi gibi temel toplumsal değerler geliştirir.

14.Ortaklık açısından gerçek ve tüzel kişiler arasındaki ilişkileri açıklar.

15.Ortaklığın sona erme şekillerine örnekler verir.

16.Ortaklıktan çıkma veya çıkarılma ile ilgili hesap kesme işlemlerini yapar.

17.Ortakların hak, ödev ve sorumluluklarının farkında olur.

18.Kooperatiflerde genel kurul organlarını sıralar.

19.Genel kurul üyelerinin yetki ve sorumluluklarını açıklar.

20.Kooperatiflerde yönetim organlarını sıralar.

21.Yönetim organlarında görev alan kişilerin yetki ve sorumluluklarını açıklar.

22.Kooperatiflerde denetim organlarını sıralar.

23.Denetim organlarında görev alan kişilerin yetki ve sorumluluklarını açıklar.

24.Kooperatiflerin sorunları ile ilgili çözüm önerileri geliştirir.

25.Kooperatiflerin dağılma sebeplerini gerekçeleri ile açıklar.

 

ÜNİTELER

 

ÜNİTE I    KOOPERATİFLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

ÜNİTE II  KOOPERATİFLERİN KURULUŞU

ÜNİTE III KOOPERATİFLERE ORTAK OLMA VE ORTAKLIĞIN SONA ERMESİ

ÜNİTE IV ORTAKLARIN HAKLARI, ÖDEVLERİ VE SORUMLULUKLARI

ÜNİTE V  KOOPERATİFİN ORGANLARI

ÜNİTE VI KOOPERATİFLERİN SORUNLARI

ÜNİTE VII KOOPERATİFLERİN DAĞILMASI

ÜNİTELERİN AÇILIMI

 

ÜNİTE I -  KOOPERATİFLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

               A.    Kooperatifçilik Kavramı ve Gelişimi

               B.    Kooperatifin Unvanı

                   1. Unvanın Ögeleri

                   2. Unvanın Ekleri

               C.    Kooperatifçilik İlkeleri

                   1. Gönüllü ve Serbest Giriş

                   2. Ortağın Demokratik Yönetimi

                   3. Ortağın Ekonomik Katılımı

                   4. Özerklik ve Bağımsızlık

                   5. Eğitim, Öğretim ve Bilgilendirme

                   6. Kooperatifler Arası İş Birliği

                   7. Toplumsal Sorumluluk

               D.    Kooperatiflerin Kuruluş Amaçları ve Kooperatiflerin Toplumsal Kalkınmadaki Rolü

               E. Kooperatif Çeşitleri ve Üst Örgütlenme

               F. Kooperatifler ile Devlet Arasındaki İlişkiler

               G.    Atatürk’ün Kooperatifçilikle İlgili Görüşleri

ÜNİTE II - KOOPERATİFLERİN KURULUŞU

               A.Kuruluş İşlemleri

                   1. Kooperatifin Tescilinden Önce Yapılacak İşlemler

                   2. Kooperatifin Tescil ve İlânı, Tüzel Kişilik Kazanması

                   3. Tüzel Kişiliğin Kazanılmasından Sonra Yapılacak İşlemler

               B.    Ana Sözleşmeye Konulacak Hükümler

                   1. Zorunlu Hükümler

                   2. İsteğe Bağlı Hükümler

                   3. Yorumlayıcı Hükümler

               C.    Kooperatifin Kuruluşundan Doğan Sorumluluk Hâlleri

                   1. Sorumlu Olan Kimseler ve Yetkili Mahkeme

                   2. Kurucuların Sorumluluk Hâlleri

                   3. İlk Yönetim ve Denetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluk Hâlleri

                   4. Sorumlulukta Zaman Aşımı ve Aklama

ÜNİTE III-    KOOPERATİFLERE ORTAK OLMA VE ORTAKLIĞIN SONA ERMESİ

               A.    Ortak Olmak

                   1. Gerçek Kişilerin Ortaklığı

                   2. Tüzel Kişilerin Ortaklığı

               B.    Ortaklığın Sona Ermesi

                   1. Ortaklıktan Çıkma

                   2. Ortağın Ölümü ve Ortaklığın Devri

                   3. Ortaklıktan Çıkarılma ve İtiraz

               C.    Çıkan ve Çıkarılan Ortaklarla Hesap Kesme

ÜNİTE IV- ORTAKLARIN HAKLARI, ÖDEVLERİ VE SORUMLULUKLARI

               A.    Ortakların Hakları

                   1. Ortaklık Senedi

                   2. Ortakların Bireysel Hakları

                   3. Ortakların Toplumsal Hakları

                   4. Hak ve Yükümlülüklerde Eşitlik

               B.    Ortakların Ödevleri ve Sorumlulukları

                   1. Sermaye Olarak Ortaklık Payları

                   2. Ortağın Kişisel Alacakları

                   3. Aynî Sermaye

                   4. Ek Ödemeler

                   5. Ortakların Sorumlulukları

ÜNİTE V-  KOOPERATİFİN ORGANLARI

               A.    Genel Kurul

                   1. Genel Kurulun Çeşitleri

                   2. Genel Kurulun Toplantıya Çağırılması

                   3. Genel Kurulun Yetkileri ve Yetkilerin Devri

                   4. Gündemin Hazırlanması ve Gündeme Madde İlâvesi

                   5. Genel Kurulda Temsil

                   6. Genel Kurul Kararlarının İptali

               B.    Yönetim Kurulu

                   1. Kooperatiflerde Yönetimin Önemi

                   2. Yönetim Kuruluna Üye Seçimi ve Şartları

                   3. Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisi

                   4. Yönetim Kurulunun Görevleri

                   5. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumlulukları

                       a. Kooperatiflerin Defterlerinden Doğan Sorumluluklar

                       b. Gelir Gider Farkı ile İlgili Sorumluluklar

                       c. Yedek Akçe ve Fon Ayırma ile İlgili Sorumluluklar

               C.    Denetim Kurulu

                   1. Kooperatiflerde Denetim Kurulunun Önemi

                   2. Denetim Kuruluna Üye Seçimi ve Şartları

                   3. Denetim Kurulunun Görevleri

                   4. Denetim Kurulu Üyelerinin Sorumlulukları

               D.    Uzman Yöneticiler ve Diğer Personel

ÜNİTE VI- KOOPERATİFLERİN SORUNLARI

               A.    Eğitim ile İlgili Sorunlar

               B.    Finans ile İlgili Sorunlar

               C.    Mevzuat ile İlgili Sorunlar

               D.    Yönetim ile İlgili Sorunlar

               E. Örgütlenme ile İlgili Sorunlar

ÜNİTE VII -  KOOPERATİFLERİN DAĞILMASI

               A.    Kooperatiflerin Dağılma Sebepleri

               B.    Kooperatiflerin Tasfiyesi

               C.    Tasfiye Artığının Paylaştırılması

 

ÖRNEK İŞLENİŞ

 

DERSİN ADI           : Kooperatifçilik Bilgisi

SINIFI                      : 10. sınıf

ÜNİTE ADI             : Kooperatifler Hakkında Genel Bilgiler

KONUNUN ADI     : Kooperatifçilik İlkeleri

SÜRE                       : 40 dakika

ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ : Anlatım, soru-cevap, tartışma, gözlem, görüşme

ARAÇ VE GEREÇLER        : Tepegöz, asetat, asetat kalemi

KAYNAK KİTAPLAR         : Millî Eğitim Bakanlığınca onaylanan konu ile ilgili yayımlar

Öğrenci Kazanımı    : Kooperatifçilik ilkelerini örneklerle açıklar.

 

ÖĞRETME/ÖĞRENME ETKİNLİKLERİ

Bu etkinlikler kooperatifçilik ilkelerinin kavratılmasına yönelik öneriler biçiminde hazırlanmıştır.Öğretmen bunları aynen uygulayabilir ya da öğrencilerin düzeyi, konunun özelliği ve okulun olanaklarına göre aynı kazanıma yönelik başka etkinlikler de düzenleyebilir. Öğretmen, söz konusu kazanımın elde edilebilmesi için öğrencilerin düzeyine ve konuların özelliğine göre gözlem, tartışma, anlatım, soru-cevap ve görüşme gibi yöntem ve teknikleri kullanabilir. Öğretmen, dersi işlerken öğrencilerin dikkatini konuya çekmeli, öğrendikleri bilgileri nerelerde kullanabileceklerini belirterek güdülemeli ve derste işlenecek konulardan haberdar etmelidir.

Bu açıklamalar doğrultusunda yapılacak etkinlikler aşağıdaki gibi düzenlenebilir:

Öğretmen “Kooperatif kavramı sizde neyi çağrıştırmaktadır?” sorusunu öğrencilere yönelterek yakın çevreden örnekler vermelerini ister.Öğrencilerden gelen cevaplar doğrultusunda kooperatif kavramının tanımını yaparak kooperatiflerin, toplumu oluşturan bireylerin yaşam düzeylerini dayanışma, yardımlaşma ve iş birliği yolu ile yükselten dolayısıyla toplumun kalkınmasını sağlayan en önemli araçlardan biri olduğunu belirtir. Gelişmiş ülkelerin ekonomik ve sosyal alanlarda ileri duruma gelmelerinde kooperatiflerin büyük katkılarının olduğunu örnek olarak gösterir. Ayrıca, kooperatifçiliğin esası olan birlik, dayanışma, girişimcilik, demokrasi bilincini göz önünde bulundurarak bireylere, ortak bir amaç etrafında birleşme, bir arada çalışma ve iş bölümü yapma becerileri kazandırması bakımından da önemli bir yerinin olduğunu vurgular.

Öğretmen “Kooperatifleri diğer sermaye şirketlerinden ayıran özellikler nelerdir?” sorusunu yönelterek öğrencilerin bu konuda tartışmalarını sağlar.Öğrencilerden gelen cevaplar doğrultusunda kooperatiflerin amacının ortaklarına hizmet etmek olduğunu, kâr  amacı gütmediğini oysa diğer şirketlerin amacının kâr olduğunu söyleyerek kooperatifler ile diğer sermaye şirketleri arasındaki farkı belirtir.

Bugünkü konunun kooperatifçiliğin ilkeleri olduğunu söyleyerek derse geçiş yapar.Öğretmen, kooperatifçilik ilkelerini asetata birer birer yazarak tepegöz aracılığı ile yansıtır. (1.Gönüllü ve Serbest Giriş, 2.Ortağın Demokratik Yönetimi, 3. Ortağın Ekonomik Katılımı, 4.Özerklik ve Bağımsızlık, 5.Eğitim,Öğretim ve Bilgilendirme, 6. Kooperatifler Arası İş Birliği, 7. Toplumsal Sorumluluk). Yazdığı bu ilkeleri tek tek açıklayarak ve günlük uygulamalardan örnekler vererek öğrencilerin konuyu kavramalarını sağlar.

Kooperatiflerin kuruluşu, işleyişi ve amacına uygun işlevini sürdürebilmesi için bu ilkelere neden uyulması gerektiği konusuyla ilgili tartışma ortamı açarak öğrencilerin derse aktif katılımlarını sağlar. Tartışmadan çıkan sonuçlar doğrultusunda konuyu özetler.

Öğretmen, öğrencilerin konu ile ilgili soruları olup olmadığını sorar, varsa soruları cevaplandırır; bir sonraki derste neler yapılacağını söyleyerek dersi bitirir.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Ölçme:Ölçme soruları; ünitelerin amacı ve öğrenci kazanımları ile öğretme ve öğrenme etkinlikleri göz önüne alınarak hazırlanmalıdır.Öğrencilerin değerlendirilmesinde yazılı ve sözlü sınavlardaki başarılarının yanı sıra, öğretmenin öğrenciler üzerindeki gözlemleri (öğrencilerin sınıf içi etkinliklere katılmalarındaki duyarlıkları, etkinlikler sırasında yönelttikleri sorular, yaptıkları gözlem, inceleme ve araştırmalarla ilgili yazılı ve sözlü sunumları) de etkin olarak kullanılabilir.

Örnek Ölçme Soruları

1.Kooperatifçilik ilkeleri nelerdir?

2. Kooperatifçilik ilkelerinden gönüllü ve serbest giriş, ortağın demokratik yönetimi ilkelerini örneklerle açıklayınız.

Değerlendirme

Öğretmen, ölçme sonuçları ile birlikte öğrencilerin sınıf içi etkinliklere katılmalarındaki duyarlılıklarına, yorumlama yeteneklerine, sahip oldukları ve sergiledikleri fikir zenginliğine, sorumluluk alma, disiplinli çalışma, araştırma inceleme ve bilimsel düşünme becerilerine göre başarıları hakkında karar verir.

 

Ana Sayfa  &  Müfredat Proğramları Sayfası