TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞI

Karar Sayışı : 182 Karar Tarihi: 22/06/1992 TD: 06.07.1992/2361

Konu : "Ders Geçme ve Kredi Sistemini uygulayan orta dereceli okulların lise seçmeli dersler grubu arasında yer alan İleri Kimya 1-2 dersi öğretim programlarının kabulü

"Ders Geçme ve Kredi Sistemini uygulayan orta dereceli okulların lise seçmeli dersler grubu arasında yer alan İleri Kimya 1-2 dersi öğretim programlarının. denenip geliştirilmek ve' 1991 ve 1992 öğretim yılından

itibaren uygulanmak üzere bağlı örneklerine göre kabulü hususunun Bakan'a arzı kararlaştırıldı.

İLERİ FEN DERSLERİNİN GENEL AMAÇLARI

1. Öğrencilerin, fen bilimlerinin çok yaygın olan uygulama alanlarım daha iyi anlamalarım sağlayacak temel kavram ve kanunları öğretmek.

2. Fen Bilimlerim derinliğine anlamak ve olaylar arasında ilişki kurabilmelerim sağlamak.

3. Fen olayları üzerinde bizzat derinlemesine inceleme, gözlem, deney yaptırmak suretiyle öğrencinin daha ileri seviyede düşünmesine sağlamak.

4. Bu kavram, yasa ve ilişkiler sonucunda yeni projeler geliştirebilmelerim sağlamak ve öğrenciyi projeli çalışmalara yöneltmek.

5. Öğrenciye. bilimsel sonuçlara varmanın bir yolunun da laboratu varda çalışmak olduğunu fıkrini kazandırmak.

6. Laboratuvarda bireysel olarak deney yapma alışkanlığım kazandırmak.

7. Bağımsız ya da grup olarak çalışma ve araştırmaya yönlendirmek.

8. Öğrencinin öğrenme, deney tasarlama ve yapma, araştırıcılık, görüş açışım genişletme ve ten konularım düşünmede daha ileriye gidebilmesin! sağlamak.

9. öğrencide; bilim ve fen alanında çağın teknolojik gelişmesin! en iyi şekilde izleyebilmek için ilgi uyandırmak.

10. Çağın teknolojik gelişmesine göre. bilimde meydana gelen yeni değişmeleri, öğretim programı paralelinde yerinde ve zamanında aktarmak,

11. remel fen bilimlerinde kavram ve bilgileri, ileri fen konularında ve fen oluşlarında yorumlatabilmeyi sağlamak,

12. Öğrencilerin, ileride temel bilim dallarında yapacakları öğrenimlerde gerekli bilgi, beceri ve davranışları kazanmalarım sağlamak.

13. Teknoloji ve sanayideki gelişmelerin insan hayatındaki olumlu ve olumsuz etkilerim, çevre korumacılığı ite birlikte kavratmak.

İLERİ KİMYA DERSİ GENEL AMAÇLARI

1. Öğrenciye bağımsız düşünme, çalışma: bilgi edinme ve araştırma yapma alışkanlığı kazandırmak.

2. Öğrencinin bilgi ve becerisini kullanarak kendi basma yargılara varmasını sağlamak.

3. Öğrencinin kendine güvenmesini sağlayarak bilimsel tartışmalara katılmaya. yeni medol ve teknikler aramaya özendirmek.

4. öğrencinin bir üst öğrenimde karşılaşacağı problemleri çözmede kullanacağı temel bilgileri vermek.

5. Laboratuvar araç ve gereçlerim tanıma ve kullanabilme becerisi kazandırmak.

6. Bilimsel çalışmanın ereği olarak. deney anındaki hataları sebepleriyle birlikte değerlendirme yollarım öğretmek.

7. Sanayi ve üretim alanındaki medorn teknolojiye uygun araç ve gereçleri kullanabilmesi için gerekli bilgileri kazandırmak.

8. Bilimsel çalışma yönteminin gerektirdiği akılcı düşünme tavrım benimsetmek ve sorumluluk duygusu kazandırmak.

İLERİ KİMYA I PROGRAMİNİN BÖLÜMLERİ ÎLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

BÖLÜM I: GAZLAR

1. Bir maddenin özelliklerinin sadece onun kimyasal tabiatına değil, aynı zamanda, fiziksel haline de bağlı olduğu vurgulanır. Konu işlenirken bir örnek verilerek oksijen gazinin yükseltgen özelliğinin kimyasal yapı. sıkıştırabilirle. yayılma, genleşme gibi özelliklerinin de fiziksel yapı (gaz hali) ile ilgili olduğu açıklanır. Konu benzeri örneklerle desteklenir.

2. Gazlarda basınç, hacim, sıcaklık özellikleri, birimleri ile tanıtılıp bunlar arasındaki bağıntılar, hal denklemi. Avagadro ilkesi, difüzyon kanunu, ideal gaz denklemi açıklanır.

3. Kinetik teori açıklanır ve gazlarla ilgili kanunlar buna göre yorumlanır.

4. dazların sıvılaştırılmasında: kritik sıcaklık ve kritik basınç özellikleri ve bunların önemi, endüstriden örnekler verilerek açıklanır.

BÖLÜM II: SIVILAR

1. Sıvılarla birlikte katılar da madenin yoğun fazla olarak incelenir.

2. Maddenin katı ve sıvı haldeki özellikleri, katı. sıvı ve gaz halleri arasındaki geçişler açıklanır.

3. Arı (saf) maddeden yapılmış kristaller ısıtıldıklarında belirli bir sıcaklıkta erirler. Katının tümü sıvı hale geçinceye kadar sıcaklığının sabit kaldığı, bazı durumlarda belirli bir sıcaklık bölgesinde keskin erimenin gözlendiği, oysa amorf (şekilsiz) maddelerde bu olayın gözlenmediği açıklanır.

4. Bir katının erime sırasında sabit sıcaklık ve basınçta ısı aldığı, bir enerji değişimine uğradığı açıklanır, hacimde ve özkütlede meydana gelen değişmeler belirtilir.

5. Bir sıvının kendi buharıyla dinamik denge halinde bulunabileceği. maddenin katı halden sıvı hale veya gaz haline geçerken düzensizliğinin artacağı açıklanır.

6. Molar erime ve buharlaşma ısılarının hesaplanması. üçlü faz diyagramlarıyla maddenin halleri arasındaki geçişler açıklanır.

BÖLÜM III: ÇÖZELTİLER

1. Karışımlar sınıflandırılıp. çözeltilerin tanımı yapılarak özelliklerine göre değişik alanlarda kullanılan çözelti çeşitleri örneklendirilir.

2. Çözünen ve çözücü kavramları verilerek derişim (konsantrasyon) birimleri. çözeltilerin özellikleri belirtilir, saf çözücülerle karşılaştırılması yapılır.

3. Elektrolik ve elektrolit olmayan çözeltiler, iyonlar arası çekim kuvvetleri. yüzde ayrışma ve çözeltilerin bileşenlerine ayrılma yöntemleri (damıtma. Ekstraksiyon sözme, kristallendirme) açıklanarak deneylerle gösterilir.

BÖLÜM IV: SULH ÇÖZELTİLERDE İYON DENGELERİ

1. Atomlar, moleküller ve iyonlar arasındaki tepkimelerle ilgili genel bilgiler verilir, çözelti tepkimeleri için gerekli şartların neler olduğu belirtilir.

2. Kimyasal denge, dengeye etki eden faktörler ve denge basili gösterilir.

3. Az çözünen değişik tipte tuzlar için çözünme olayı gösterilir, çözünürlük dengesi ile ilgili hesaplamalar yapılır ve ortak iyonun çözünürlüğü etkisi açıklanır.

4. Kimyasal analizdeki seçimli çöktürmelerden örnekler verilerek deneyler yaptırılır.

5. Değişik asit ve baz tanımları yapılır. PH-POH kavramları zayıf asit ve bazlarda iyon dengesi. nötrleşme tepkimeleri, hidroliz olayı, tampon çözeltiler açıklanır ve bunlara ilişkin hesaplamalar yaptırılır.

6. Vücudumuzdaki asit-baz dengesinin işlevi açıklanarak kan ve idrar analizlerinin nasıl yapıldığı, asit-haz titrasyonlarında dönüm noktasının indikatörler yardımıyla nasıl bulunduğu, doğrudan titrasyon ve geri titrasyon işlemleri uygun deneylerle gösterilir.

BÖLÜM V: YÜKSELTGENMLE-İNDİRGENME TEPKİMELERİ

1. Yükseltgenme-indirgenme olaylarının tanımı yapılır. Herhangi bir indirgenme ve yükseltgenme tepkimesinde indirgenen ve yükseltgenen maddeler arasındaki molar oran ve bir türün kaybettiği elektron sayısının, diğerinin kazandığı elektron sayışma eşit olduğu belirtilir.

2. Yükseltgenme-indirgenme tepkimeleri, elektron ilgisiyle açıklanarak periyodik cetvele uygulanması sağlanır.

3. Elektro kimyasal tepkimelerin:

a) Metal-metal

b) Metal-çözelti

c) Çözelti-çözelti

tepkimeleri şeklinde gerçekleşebileceği açıklanır.

4. Bir elektro kimyasal hücrenin elemanlarının neler olduğu, hücrenin şematik gösterilişi, elektrotlarda gerçekleşen olaylar, elektrot işaretleri, elektrot ölçümünün nasıl yapıldığı, standart hidrojen elektrot, hücre geriliminin nasıl ölçüleceği açıklanır. Diğer elementlerle hidrojen elementinin indirgenme ve yükseltgenme eğilimlerim karşılaştırılır.

5. Elektrotlarda geçen olayların kinetiği açıklanır. Elektrotlarda meydana gelen kimyasal değişmeler Nerst denklemi ile açıklanır.

6. Elektroliz hücresinin elemanlarının neler olduğu, elektrokimyasal hücre elemanlarından bir farkının olup olmadığı, elektroliz sırasında biriken madde rniktarının Faraday kanunlarına göre çözeltiden geçen elektrik mikratıyla orantılı olduğu belirtilir.

İLERİ KİMYA IKONlLAR1 I. BÖLÜM : GAZLAR

1. Edeal gaz kanunu

2. Gazların kinetik teorisi

3. Gerçek gazlar (van der Waals denklemi)

4. Gazların sıvılaştırılması

(Kritik sıcaklık ve basınç)

II. BÖLÜM : SIVILAR

1. Sıvı hal

2. Katı hal

3. Buharlaşma

4. Sıvı-buhar dengesi

5. Buhar basıncı ve buhar basıncının sıcaklıkla değişmesi

6. Kaynama noktası

7. Buharlaşma ısısı

8. Donma (erime) noktası ve erime ısısı

9. Süblimleşme ve süblimleşme ısısı

10. Suyun faz diyagramı

III. BÖLÜM : ÇÖZELTİLER

1. Çözeltilerin özellikleri ve sınıflandırılması.

2. Derişim (konsantrasyon) birimleri

(yüzde derişim, mol kesri, molarite, normalite, molalite)

3. Çözelti tipleri

a) Gaz-sıvı çözeltileri (Henry kanunu)

b) Sıvı-sıvı çözeltileri (Birbiriyle hiç karışmayan ve kısmen karışan sıvılar)

c) Katı-sıvı çözeltileri

4. İdeal çözelti (Rault kanunu)

5. Çözeltilerin buhar basınçları

(Buhar bısıncı-sıvı bileşimi diyagramları)

6. Çözeltilerin donma ve kaynama noktaları. (Kolligatif özellikler)

7. Osmotik basınç

8. Damıtma

IV. BÖLÜM : SULU ÇÖZELTİLERDE İYON DENGELERİ

1. Kimyasal denge (denge sabiti, denge etkenleri, denge sabitinin büyüklüğü)

2. Az çözünen tuzların çözünürlükleri ve çözünürlük çarpımları.

3. Orta iyon içeren çözeltilerde çözünürlük.

4. Seçimli (ayrımsal) çöktürme.

5. Asitler ve hazlar.

a) Arhniüs, Lovvry-Brönsted ve Levvis'e göre asit-baz tanımları

b) Asit ve bazların genel özellikleri

c) asillik ve bazlık kuvveti

6. P H ve POH kavramı

7. Suyun iyonlaşması (saf suda iyon dengesi)

8. Zayıf asitlerde iyon dengesi

a) Bir değerli asitler

b) İki değerli asitler (basamaklı dengeler)

c) Pil hesaplamaları

9. Zayıf bazlarda iyon dengesi ve PH

10. Hidroliz dengesi

11. Tampon çözeltiler

12.İndikatörler

13. Asit-baz titrasyonları

a) Kuvvetli asit-kuvvetli baz titrasyonu

b) Kuvvetli asit-zayıfbaz titrasyanu

c) Zayıf asit-kuvvetli baz titrasyonu

V. BÖLÜM : YÜKSELTGENME VE İNDİRGENME TEPKİMELERİ

1. Yükseltgenme ve indirgenme tanımları.

2. Yarı tepkime kavramı.

3. Elektro kimyasal piller.

4. Standart pil gerilimi.

5. Standart elektrot gerilimleri ve Ölçülmesi (Hidrojen Elektrot)

6. Pil gerilimlerinin derişime bağımlılığı (Nerst denklemi)

7. Pil gerilimleri ve denge sabiti

8. Derişim pilleri

9. Yükseltgenme basamakları

10. Denklemlerin denkleştirilmesi

11. Elektroliz

a) Erimiş tuzların elektrolizi

b) Sulu çözeltilerin elektrolizi

c) Faraday kanunları