TÜRK DİLİ EDEBİYATI DERSİ MÜFREDAT PROĞRAMI

 

T.D.09.11.1992/2370

T.C.

MÎLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞINDAN

Karar Sayısı: 293                                                                                   Karar Tarihi: 18/9/1992

Konu: Ders Geçme ve Kredi Yönetmeliği’ni uygulayan ortaöğretim kurumlarının ortak dersleri arasında yer alan Türk Dili ve Edebiyatı öğretim programının kabulü.

1. "Ders Geçme ve Kredi Yönetmeliğim uygulayan ortaöğretim kurumlarının ortak dersleri arasında yer alan Türk Dili ve Edebiyatının l., 2., 3. ve 4. Dönemlerine ait öğretim programının, 1992-1993 eğitim ve öğretim yılından itibaren uygulanmak ve denenip geliştirilmek üzere ekteki örneğine göre kabulü,

2. 20.11.1991 tarih ve 304 sayılı Kurul karan ile kabul edilen adı geçen derse ait programın ise yürürlükten kaldırılması,

hususlarının Bakan'a arzı kararlaştırıldı.

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI l. 2. 3. 4

(9-10-11) GENEL AMAÇLAR:

Edebiyat, Türk dili (dil bilgisi), kompozisyon öğretim ve eğitiminin temel amacı, Anayasamız ve Milli Eğitim Temel Kanunundaki hükümler doğrultusunda, millî ve manevî değerlerine sahip, hoşgörülü, yurt ve dünya meseleleri karşısında düşünce üretebilen, eleştiri yapabilen vatandaşlar yetiştirmektir.

Bu değer ve davranışları kazandırabilmek için orta öğretimde öğrencilere verilecek Türk Dili ve Edebiyatı (Edebiyat, Dil Bilgisi ve Kompozisyon) dersinin genel amaçları aşağıdaki maddeler içinde toplanabilir:

1. Millî birlik ve bütünlüğün vazgeçilmez temel unsurlarının basında gelen Türk dilini, özelliklerim bozmadan ve aşırılığa kaçmadan, edebiyatımızın seçkin eserlerim okutarak öğretmek;

2. Dilin millet hayatındaki yerini iyice belirterek, köklü kurallar kazanmış bir dilin eğitim ve öğretimdeki yerini kavramak;

3. Öğrencilere dinlediklerim, okuduklarım, incelik ve derinlikleriyle kavrat­mak; onların duyduklarım, gördüklerim, düşündüklerini ve anladıklarım, söz veya yazı ile planlı, etkili, akıcı ve anlaşılır bir şekilde ifade etme kabiliyetlerim geliştirmek;

4. Okumanın vazgeçilmez bir ihtiyaç olduğunu benimsetmek, okuma zevk ve alışkanlığı kazandırmak;

5. Türk dilinin kurallı, zengin, üretken ve tarihî geçmişinde çeşitli şekil ve türlerde üstün seviyeli eserler veren köklü bir dil ailesinden geldiği şuurunu yerleştirmek; bugün de Türk dili ile dünya çapında eserler verilmekte olduğunu göstermek;

6. Yazarken ve konuşurken Türkçe'nin imlasına, telaffuzuna ve estetik inceliklerine özen gösterilmesinin gereği benimsetilerek bunların yaygınlaştırılmasını sağlamak;

7. Ortak millî kültür değerleri taşıyan eserlerden faydalanmak suretiyle Türk toplumunun temel değer hükümlerini öğretip benimsetmek;

8. Türk edebiyatının dünü ve bugünü ile dünya edebiyatı içerisindeki yerinin ve öneminin kavranılmasına imkan ve zemin hazırlamak;

9. Türk dili ve edebiyatı öğretimi ve eğitimi yoluyla öğrencilere diğer alanlarda da sağlam,, dengeli, hür ve sistemli düşünme alışkanlığı; araştırma, tartışma, değerlendirme, yorumlama, sentez ve oluşturma gücü kazandırmak;

10. Sınıf ve yaş seviyelerine göre dinleme, okuma ve yazma faaliyetleri arasında Türk dilinin bütün özelliklerini öğrenme, kullanma ve bu yolla bilgi edinme, kavrama, analiz ve sentez yapabilme alışkanlığı kazandırmak:

11. Sözlü ve yazılı olarak metin tahlili ve yeni metinler meydana getirme faaliyetleri sırasında, kültürümüzün inanç, bilgi ve zevk inceliklerine ait birikimi tanıtarak benimsetmek.

AÇIKLAMALAR

l. Türk Dili ve Edebiyatı dersinin programı, "Edebiyat, Türk Dili ve Kompozisyon" olmak üzere üçe ayrılmıştır. Bunların her birisi için 9-10-11. sınıflara

göre ayrı ayrı Öğretim programları hazırlanmıştır. Bu programlara göre hazırlanacak ders kitapları da aşağıda gösterildiği gibi ayrı ayrı yazılacaktır. (12.04.1993/93 nolu TTK Kararı)

a) TÜRK DÎLÎ VE EDEBİYATI

EDEBÎYAT-9

EDEBİYAT-10

EDEBİYAT-10

EDEBÎYAT-11

b) TÜRK DÎLÎ VE EDEBİYATI

TÜRK DÎLÎ-9

TÜRK DÎLÎ-9

TÜRK DÎLÎ-10

TÜRK DÎLÎ-11

c) TÜRK DÎLÎ VE EDEBİYATI

KOMPOZÎSYON-9

KOMPOZİSYON-10

KOMPOZİSYON-11

KOMPOZİSYON-11

2. Türk Dili ve Edebiyatı programının uygulanabilmesi için, l. ve 2. dönemlerde haftada dörder, 3. ve 4. dönemlerde ise haftada üçer saatlik zaman ayrılmıştır. Bu uygulamada, l. ve 2.dönem için ayrılan sürelerin haftada 3 saati Edebiyat, bir saati ise Türk Dili ve Kompozisyon için kullanılır.

Üçüncü ve dördüncü dönemlerde ise haftada ikişer saat Edebiyata, bir saat Türk Dili ve Kompozisyona ayrılır.

Türk Dili ve Kompozisyon dersleri içen ayrılan zaman, bir hafta Türk Dili, diğer hafta Kompozisyon konuları dönüşümlü (münavebeli) olarak işlenecek şekilde düzenlenir.

3. Edebiyat ve Türk Dili derslerinin sınavları birlikte. Kompozisyonun ise ayrı yapılır. Edebiyat ve Türk Dili sınavında 100 puanın %70'i Edebiyata, %30'u ise Türk Dili'ne ayrılır.

4. Kompozisyon ayrı. Edebiyat ve dil çalışmaları ayrı not konuşu olmakla birlikte, dönem notu olarak Türk Dili ve Edebiyatı dersi için bir not verilir.

5. Öğretmenin takdir edeceği esas dönem notunun aritmetik ortalaması şöyle alınır: öğrencinin Edebiyat ve Türk Dili dersi ile Kompozisyon dersinden aldığı bütün notlar (Yazılı, sözlü ve ödev notları) toplanarak bulunan toplam, not sayışma bölünür.

Bu programla ilgili diğer hususlar şöyle açıklanabilir:

1. Program geliştirme, süreklilik arzeden dinamik bir konudur. Bu programlar, çağdaş anlayışla sürekli geliştirilecektir.

2. Programda "Batı Edebiyatı" bölümü yerine "Dünya Edebiyatı" bölümü konulmuş; ayrıca Türkiye dışındaki çağdaş Türk edebiyatlanna da yer verilmiştir.

3. Bu programlar;

a) 9. sınıfta edebî tür ve şekillerle, edebî kavram ve terimlere,

b) 10 ve 11. sınıflarda, Türk edebiyatmın tarihî gelişimi içinde devrin, şahsiyetin ve eserlerin en belirgin özellikleri ile Dünya Edebiyatı'nın seçkin örneklerine,

c) l O ve 11. sınıflarda ise Tanzimat ve çağımıza kadar olan Türk Edebiyatfna özel olarak yer verilmesi esasına göre hazırlanmıştır.

4. Eserlerinden faydalanılacak isimler arasından metin seçimi ve işlenmesi belirlenirken haftalık, aylık ve dönemlik eğitim süresi dikkate alınır.

5. Programda, eserlerinden faydalanılacak isimler, kadrosu geniş tutulmuştur;

zümre öğretmenleri bu kadrodan dönemim ve türünü temsil gücü yüksek olan isimlerin uygun eserlerim seçerek bütün yönleriyle işlemelidirler.

6. Dönemler arasında bilgi, beceri, duygu vb. konularda da ilgi kurulur.

7. Konular, yakından uzağa, basitten karmaşığa; bilinenden bilinmeyene giden bir metotla işlenir.

8. încelenen eserler, benzerleri ve zıtlarıyla karşılaştırılarak öğrenciye mukayese şuuru kazandınlır.

9. Bölüm ve konu başlarında açıklayıcı, düşündürücü ve yönlendirici özellikte bilgi verilir.

10. Konuların sıralanışında müfredata uyulur.

11. Kazandırılacak bilgiler metinlerden hareket edilerek verilir.

12. Uzun bir eserden seçilecek parçaların konu bütünlüğünü taşımasına dikkat edilir.

13. Metinlerle, metin altı sorularının sınıf seviyesine ve amaçlara uygun olmasına dikkat edilir.

14. Konulara ayrılan saatler, devir, tür ve şahsiyetin önemine göre tespit edilir.

15. Aynı dönemi temsil eden yazarlardan alınan metinler, o dönemin özelliklerini tamamlayıcı nitelikte olmalıdır.

16. Birden fazla dönemde okutulan şahsiyetlerin, her dönemde farklı yönlerine yer verilir.

17. Kompozisyon ve Türk Dili derslerinde, konuların uygulamalı işlenmesi için sınifa getirilerek metinler. Edebiyat dersi öğretim programlarında belirtilen şahsiyetlerin uygun eserlerinden seçilir.

18. Öğretmenler, süre uygun olduğu takdirde, edebî dönem, şahsiyet ve eserleri daha iyi tanıtmak için öğretim programlarında ismi belirtilen şahsiyetlerin eserlerinden seçilerek serbest metinlere de yer verilebilirler.

19. îsîamiyetten önceki Türk Edebiyatrndan seçilen metinlerin bir bölümü, Türk di linin tarihî seyrini daha iyi anlatmak ve muhtemel değişimleri göstermek amacıyla asıl şekliyle verilir.

20. "Türkiye dışında gelişen Türk Edebiyatı metinleri (Azerbaycan, Irak, Kıbrıs ve Balkan Türkleri dışında) Türkiye Türkçesine aktarılarak verilir. Ancak Türk şiveleri arasındaki benzerlik ve farklılıkların daha iyi görülebilmesi için Türkiye Türkçesine aktarılarak verilen metinlerin bir kısmı asıl şekliyle verilir". (12.04.1998/93 nolu TTK Kararı)

21. Dünya Edebiyatından seçilecek metinler, iyi çevirilerden ve millî kültürümüzle çelişmeyen eserlerden alınır.

22.Seçilen metinler yoluyla millî kültürümüz, örf ve adetlerimiz ve millî menfaatlerimiz benimsetilir.

23. öğrencilerde çağdaş ilim ve teknolojideki gelişmelere ilgi uyandırılır.

24. imla, noktalama ve dil bilgisi kurallarına her zaman, her yerde uyulur.

25. l. Dönem için seçilecek metinlerde

a) Türünün temel özelliklerini taşıma,

b) Türünün en seçkin örneklerinden olma,

c) Sanat ve fikir değeri taşıma özellikleri aranır.

26. 9. sınıfta edebî türler, en seçkin örnekler aracılığı ile Türk Edebiyatı tarihi kronolojisi içinde, günümüzden geriye doğru tanıtılır.

27. 9. sınıfta şekil bilgisi ve edebî tür yanında metin tahliline de yer verilir.

28. 9.sınıfta ilk amaç, türün iyice ve bütün yönleriyle tanıtılmasıdır:

şahsiyetin tanıtılması 10. ve 11. sınıflarda yoğunluk kazanacaktır.

29. 10 ve 11. sınıflarda şekil konusuna, yazarın psikolojisin!, eserin özünü aydınlattığı ölçüde yer verilir.

30. Klasik edebiyatımızdan seçilecek metinlerde kullanılan dilin çağdaşlarına göre sade olmasına dikkat edilir.

31. Türk Dili konulan, dilin sırf şekil bakımından anlatımı şeklinde değil, metinler üzerinde yaptırılacak gözlem ve mukayeselerle mananın iyi kavram imasını dolayısıyla öğrencinin kendi fikirlerim, duygularım ve isteklerini doğru ifade etme şuuruna varmasını hedefleyen, yapıcı bir çalışma ile verilir.

32. Terminoloji birliğini sağlamak için Türk Dil Kurumunca en son kabul edilen terimler esas alınır.

33. öğrencinin okuma yoluyla iyiye ve güzele yönelmesi, yaşama sevinciyle güçlenmesi, kendine güven duyması ve iyi alışkanlıklar edinmesi sağlanır.

34. Okuma yoluyla öğrencilerdeki dinleme, anlama, anlatma, yeni düşünceler üretme gücünün gelişmesi sağlanır.

35. Her Öğrenci, ilgi ve kabiliyetlerine göre değerlendirilerek, şiir, hikaye, roman ve piyes okuma gibi faaliyetlere katılmaya özendirilir ve istidatlarına göre yönlendirilir.

36. Konuşma ve yazmada dile hakim olmanın temel şartının manaları ve değerleri iyi bilinen kelimelerden meydana gelmiş, zengin bir kelime hazinesine sahip olma ve çok sayıda çeşitli cümleler kurabilme becerisi kazanmak olduğu şuuru verilir.

37. Her dönemde yazılı kompozisyon çalışmalarının yanında sözlü kompozisyon çalışmaları da yaptırılır.

38. Bilhassa 10 ve 11. sınıflarda öğrencilere. ders saatleri dışında okudukları veya inceledikleri kitapları arkadaşlarına tanıtmaları için rapor hazırlatılarak edebî tenkid görüşü kazandırılır.

39. Sözlü kompozisyon çalışmalarında. öğrenciye bilhassa topluluk karşısında rahat konuşabilirle, başkalarım dikkatle, sabırla, saygıyla dinleyebilme alışkanlıkları kazandırılır.

40. Öğrencilere kitap sevgisi ve okuma zevki kazandırmak için programda isimleri geçen yazar ve şairlerin, bu programın amaçlarına uygun eserleri arasından.

Türk Dili ve Edebiyatı öğrenimi süresinin her döneminde (okuma ve inceleme teknikleri verilerek) en az bir eser okutulur.

41. Bu programların uygulanmasında, Talim ve Terbiye Kurulu'nca kabul edilen ders kitapları ile tavsiye edilmiş kitaplar kaynak olarak kullanılır.