a) İsyanların Sebepleri ve Özellikleri

b) İstanbul İsyanları

c) Taşra İsyanları

1. Celali İsyanları

2. Diğer İsyanlar

2. 17. Yüzyılda Osmanlı Devleti'nin Dış Siyaseti

a) Osmanlı Devleti'nin Doğu Siyaseti (Osmanlı-lran münasebetleri)

b) Osmanlı Devleti'nin Avrupa Siyaseti (Osmanlı-Lehistan, Venedik. Avusturya, Rusya münasebetleri)

3. Karlofça'dan Küçük Kaynarca'ya

a) Kaybedilen Toprakları Kurtarma Çabaları

(Osmanlı-Rusya, Venedik, Avusturya münasebetleri, Pasarofça Antlaşmasına kadar)

b) Barış Siyaseti

(Osmanlı-Rusya. Avusturya, Fransa, Prusya münasebetleri. l Osmanlıların Avrupa'daki olaylara katılmama isteği)

c) Lehistan Meselesi ve Osmanlı-Rusya Savaşı (1768-1774)

ç) 18. Yüzyılda Osmanlı Devleti'nin Doğu Siyaseti (Osmanlı-İran Münasebetleri)

B. Küçük Kaynarca Sonrası Gelişmeler (1774-1839)

1. Osmanlı-Rusya. Avusturya. İngiltere ve Fransa Münasebetleri

2. Milliyetçilik Hareketleri ve Yeni Meseleler

a) Sırp İsyanı

b) Yunan İsyanı (Megali-İdea)

  c) "Denize Düşen Yılana Sarılır" (Mısır Meselesi)  

d) Boğazlar Meselesi C. Dış Baskılar Dönemi (1839-1922)  

1. Büyük Devletlerin Osmanlı Politikaları  

(Şark   Meselesi,   İngiltere,   Fransa.   Rusya,   Avusturya   ve   Almanya'nın ™ Politikaları)  

2. Osmanlı Devleti'nin Avrupa Politikasi  

(Tanzimat Fermanı. Kurum savaşı. Paris Kongresi. İslahat Fermanı)  

3. Dağılma Başlıyor  

a) Panslavizm Hareketi ve Baljcanlar'da Ayaklanmalar (Bosna-Hersek. Sırp. Bulgar Ayaklanmaları)  

b) İstanbul Konferansı ve L Meşrutiyet  

c) 1877-1878 Osmanlı-Rusya Savaşı ç) Berlin Kongresi ve Sonrası  

(Ermeni Meselesi. Kıbrıs. Tunus ve Mısır'ın Kaybedilmesi. Doğu Rumeli Meselesi. Osmanlı-Yunan Savaşı)

Girit'in Venediklilerden alınışının sebep ve sonuçları üzerinde durulmalı; ayrıca 17. yüzyılda Rusya ile ticari ve siyasi münasebetlerin başladıı belirtilmelidir.

Osmanlı-Avusturya münasebetleri anlatılırken, Zitvatoruk Antlaşması ile üstünlüğün kaybedildiği. Vasvar Antlaşmasının ise bu dönemde en son olumlu antlaşma olduğu vurgulanmalıdır.

II. Viyana bozgunundan sonra imzalanan Karlofça Antlaşması ile batıda ilk defa toprak kaybedildiği açıklanmalı, bundan sonra Osmanlıların Avrupa'dan geri çekilmeye başladığı belirtilmeli, bu geri çekilmenin ancak Sakarya zaferi ile durdurulduğu vurgulanmalıdır.

Osmanlı Devletinin 18. yüzyıl başlarında izlediği siyasetin asıl amacının Karlofça Antlaşması ile kaybedilen toprakları geri almak olduğu belirtilmelidir.

Prut Savaşının ve antlaşmasının Rusya'ya kcirşı Karlofça'dan sonra kazanılan ilk başarı olduğu belirtilmeli. Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlaşmasının ise Karlofça'dan sonra Osmanlı Devleti için ikinci bir başarısızlık olduğu açıklanmalıdır.

Pasarofça Antlaşmasından sonra Osmanlı Devleti'nin savaştan kaçınma siyaseti takip ettiği ve buun devrin sosyal ve kültür hayatını etkilediği belirtilmelidir. Bu dönemde Osmanlı Devleti'nin Avrupa'ya açılmaya başladığı ve dünya görüşünde değşikliklerin ilk belirtilerinin ortaya çıktığı vurgulanmalıdır.

Lehistan veraset savaşlarından galip çıkın Rusya ve Avusturya'nın Osmanlı Devleti'ne karşı birleştikleri, buna rağmen Osmanlı Devleti'nin bu devletlere karşı başarı kazandığı belirtilmeli, Belgrat antlaşmalarının 18. yüzyılda imzalanan kazançlı antlaşmalar olduğu açıklanmalıdır. Fransa'nın bu olaylar sırasında Osmanlı Devleti'ne yardımcı olduğu ve bunun sonucunda ticari imtiyazların genişlet!Idiği ve kapitülasyon haline dönüştürüldüğü belirtilmelidir.

Osmanlı-Rusya savaşının sebep ve sonuçları anlatılırken. Küçük Kaynarca Antlaşmasının mahiyeti ve önemi açıklanmalıdır.

Osmanlı-İran münasebetleri anlatılırken. 18. yüzyıldan sonra herhangi bir çatışmaya girilmediği belirtilmelidir.

Osmanlı-Avusturya. Osmanlı-Rusya savaşlarından. Fransız İhtilali sebebiyle Osmanlıların zararsız çıktığı. Fransızların Mısır'a saldırının ise İngiltere ve Rusya'nın yardımı ve Nizam-ı Cedid ordusuun katkısı ile bertaraf edildiği vurgulanmalıdır.

Fransız İhtilali ile yayılmaya başlayan milliyetçilik akımının Osmanlı Devleti'ni de etkilediği, bunun soncunda Sırp ve Yunan isyanlarının başladığı bu isyanları büyük devletlerin (Fransa. İngiltere. Rusya), desteklediği. Bükreş ve Edirne antlaşmaları ile Sırplara bazı ayrıcalıklar verildiği. Yunanistan'ın ise Edirne Antlaşması ile bağımsızlığını elde ettiği vurgulanmalıdır.

Mısır Meselesi anlatılırken. Osmanlı Devleti'nin bir valisinin ayaklanmasını bile artık tek başına bastıramadığı ve bu sebeple olayın uluslararası bir mesele haline geldiği belirtilmeli, bu olaya bağlı olarak ortaya çıkan Boğazlar Meselesi'nin. Boğazlar'ın ilk kez devletler arası bir statüye kavuşturulması ile çözümlendiği açıklanmalıdır.

Büyük devletlerin ortaya attığı Şark Meselesi'nin mahiyeti açıklanmalı, bu devletlerin Osmanlı Devleti'ne karşı gittikleri farklı siyasetler belirtilmelidir.

Tanzimat Fermanı'nın siyasi boyutu verilmeli. Kırım Savaşının sebep ve sonuçlan açıklanırken, Paris Antlaşması ile Osmanlı Devleti'nin bir Avrupa devleti sayıldığı vurgulanmalıdır.

Rusya'nın Ortodoksluğu ve Slav milliyetçiliği düşüncesini körükleyerek Balkanlar'da ayaklanma çıkardığı, daha sonra panslavizm politikası ile bu tutumunu sürdürdüğü açıklanmalıdır. Balkanlardaki ayaklanmalarla ilgili olarak toplanan İstanbul Konferansını etkisiz bırakmak için Osmanlı Devleti'nin meşrutiyeti ilan ettiği. 1877-1878 Osmanlı-Rusya savaşının bahane edilerek, meclisin yapısı ve hakimiyet anlayışı sebebiyle meclisin çalışmalarının tatil edildiği vurgulanmalıdır.

1877-1878 Osmanh-Rusya savaşının sebep ve sonuçları üzerinde durulmalı Avrupa devletlerinin Berlin Kongresi'nde Osmanlı Devlcti'ni artık bir Avrupa devleti saymayıp tasfiye etmek istedikleri vurgulanmalıdır.

Berlin Kongresi'nden sonra bir Ermeni Meselesi'nin yaratıldığı açıklanmalı, ayrıca İngiltere ve Fransa'nın Cezayir. Kıbrıs. Tunus ve Mısır'ı nasıl ele geçirdikleri belirtilmelidir.

Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyılın sonunda Yunanlılarla savaştığı, başarılı olduğu halde başka devletlerin müdahalesi sonucunda kazan sağlayamadığı, bu olayın Girit'in elimizden çıkmasına sebep olduğu açıklanmalıdır.

II. Meşrutiyet'in ilanının sebep ve sonçları anlatılırke bunun Osmanlı Devleti'nin çözülmesini durduramadığı, aksine hızlandırdığı belirtilmelidir.

Trablusgarp Savaş sonucunda Osmanlıların Kuzey Afrika'daki son toprak parçasını da kaybetiği belirtilmeli. Türkleri. Balkanlardan atmak amacıyla başlatılan Balkan Savaşlarının Osmanlılar ün bir hezimet olduğu, bu olay sırasında ve sonrasınad Balkanlarda Türklere yönelik katliama girişildiği vurgulanmalıdır.

Dağılmayı önlemek için ortaya atılan. Osmanlıcılık. İslam birliği (İslamcılık). Türk birliği (Turancılık ve Batıcılık politikalarının hiçbir yarar sağlamadığı açıklanmalıdır.

Birinci Dünya Harbinin sebepleri belirtilmeli. Osmanlı Devleti'nin savaşa girme sebepleri açıklanmalıdır.

Osmanlı Devleti'nin savaştığı cepheler anlatılırken, bu cephelerin en önemlisinin Milli Kurtuluş Savaşımızın ruhunu ortaya çıkaran Çanakkale Cephesi olduğu belirtilmeli. Mustafa Kemal'in bu cephedeki başarıları vurgulanmalı, bu olayın sebebi, sounçları ve önemi üzerinde durulmalıdır.

Mondros Mütarekesi ile Osmanlı Devleti'nin Hilen, l Kasım 1922 tarihinde saltanatın kaldırılması ile de hukuken sona erdiği belirtilmelidir.

1. Celali isyanlarının sebeplerini ve sonuçlarını açıklayınız.

2. Kasr-ı Şirin Antlaşmasına kimler araısnda imzalandığını, sonçlarını ve önemini açıklayınız.

3. M. Viyana yenilgisinin sebeplerini söyleyiniz.

4. Karlolça Antlaşmasının sonuçlarını ve önemini açıklayınız.

5. Lale Dc\ ri'nin önemini ve özelliklerini açıklayınız.

6. Küçük Kaynarca Antlaşmasının sonuçlarını ve önemini yorumlayınız.

7. Sırp isyanının sebeplerini ve sonuçlarını açıklayınız.

8. Yunan isyanının sebeplerni ve sonuçlarını açıklayınız.

9. Yunan isyanı sırasında Avrupa devletlerinin tutumunu açıklayınız.

10. Büyük devletlerin bir Şart Meselesi yaratarak ulaşmak istedikleri bedelleri açıklayınız.

11. Tanzimat ermanı'nın hazırlanış sebebini ve siyasi boyutunu açıklayınız.

12. Paris Antlaşmasının kapsamını yorumlayınız.

13. Islahat Fermanı'nın özelliklerini belirtiniz.

14. I. Meşrutiyet'in ilanının sebeplerini ve sonuçlarını açıklayınız.

15. 1877-1878 Osmanlı-Rusya savaşının sebeplerni ve sonuçlarını açıklayınız.

16. Berlin Antlaşmasının şartlarını açıklayıp, önemini yorumlayınız.

17. II. Meşrutiyet'in ilanının sebeplerini ve sonuçlarım açıklayınız.

18. Dağılma döneminde ortaya çıkan fikir akımlarının amacını açıklayınız.

19. Birinci Dünya Harbinin sebeplerini açıklayınız.

20. Çanakkale Savaşının sebeplerini ve sonuçlarını açıklayınız.

- ATATÜRK'ÜN KİŞİLİĞİ VE ÖZELLİKLERİ (27.4.1998/64 TTKK)

1. Vatan ve millet sevgisi

2. Mantıklılığı

3. İleri görüşlülüğü

4. Önder oluşu

DERS DIŞI FAALİYETLER : Konuyla ilgili bir ders ödevi Müze ve kütüphane gezisi

Amaç 26: 1600-1918 yılları arasında Avrupa tarihi ile ilgili temel kavramlar bilgisi.

1. Absolitizma, parlemento, aydınlanma, moderni zm, demokrasi, ihtilal, inkılap (devrim), evrim, liberalizm, sosyalizm, kapitalizm, kolonyalizm, merkantilizm, fızyokratizm. hürriyet, eşitlik, bağımsızlık vb. kavramların tanımını söyleme ve yazma.

2. Tanımı verilen bir kavramın ne olduğunu söyleme ve yazma.

Amaç 27: Avrupa'da mutlakiyetten parlamenter düzene geçişle ilgili gelişmeleri kavrayabilirle.

î. 17, ve 19. yüzyıllar arasında Avrupa'daki siyasi gelişmeleri haritalar üzerinde gösterme.

2. Mutlakiyetin özelliklerini açıklama.

3. Mutlakiyet yönetimindeki değişmeleri açıklama.

4. İngiltere'de demokrasi hareketlerini açıklama.

5. A.B.D.'nin kurulması ile ilgili olayları açıklama.

6. 1789 Fransız İhtilalinin sonuçlarını ve önemini açıklama.

8. Fransız ihtilalinin, Osmanlı Devleti'ne etkilerini açıklama.

Amaç 28: Sanayi inkılabını ve bu olayla birlikte gelişen sömürgecilik hareketlerini kavrayabilirle.

Amaç 29: Avrupa'da Aydınlanma Çağı ile ilgili belli başlı gelişmeleri kavrayabilme.

ÜNİTENİN İŞLENİŞİ :

 A. Süre: 

B. Yöntem:

Amaç 32: Osmanlı Devleti'nin merkez teşkilatının yapıştın ve işleyişini kavrayabilirle.

2. Saray ve teşkilatını belirtme.

Amaç 33: Divan-ı Hümâyun'un yapısını ve üyelerinin görev.ve sorumuluklarını kavrayabilme.

5. Divân'ı oluşturan üyelerin kaynağını belirtme.

Amaç 34: Vakıfların Osmanlılarda devletin sosyal görevlerini yerine getiren özel bir kurum olduğunu kavrayabilme.

Amaç 35: Osmanlı Devleti'nin taşra teşkilatının yapısını ve işlevini kavrayabilme.

Ç. Açıklama :

Bu ünitede Osmanlılarda devlet yönetiminin yapısı ve bununla ilgili belli başlı gelişmeler ele alınacaktır, işleniş sırasında;

Ünitede geçen kavram ve terimler yeri geldikçe tanımlanmalı, bunların öğrenciler tarafından yerinde ve doğru olarak kullanılmasına özen gösterilmelidir.

Osmanlılarda merkez teşkilatı içinde yer alan saray anlatılırken, Osmanlı ailesinin hukuki dayanakları ve İslam hukukunun devlet yönetimi ile ilgili hükümleri belirtilmelidir. Ayrıca, eski Türk töresinin ve eski doğu geleneğinin Osmanlı devlet anlayışına tesiri de vurgulanmalıdır.

Devlet yönetiminde Osmanlı hanedanının rolü ve veraset usulü anlatılırken padişahın hak. yetki ve sorumlulukları açıklanmalıdır.

Merkez teşkilatının yapısı ve işleyişi anlatılırken sarayın devlet yönetimindeki yeri açıklanmalı. Enderun'un yönetim ve eğitimle ilgili görevi belirltilmeli. devlet merkezi olan istanbul'un yönetimi üzerinde durulmalıdır.

Osmanlılarda Divan teşkilatı anlatılırken Divan'ın tarihi gelişimi verilmeli, yönetim ve yargı görevleri açıklanmalıdır. Divan-ı oluşturan üyelerin kaynağı belirtilmeli Seyfiye'nin (Ehl-i Örf) Osmanlı yönetimindeki yeri ve Osmanlı ordusu ile ilgili görevleri üzerinde önemle durulmalıdır.

İlmiye'nin (Ehl-i Şer) kimlerden oluştuğu belirtilirken bu sınıfın kaza (yargı ve yönetim), tedris (öğretim) ve ifta (leva verme; dini açıdan görüş bildirme) yetkilen de açıklanmılıdır.

Kalemiye'nin (ehl-i Kalem) kimlerden oluştuğu belirtilirken mali ve mülki (bürokratik) yetkileri de açıklanmalıdır.

Vakıfların devletin yapması gereken sosyal hizmetleri yapan kurumlar olduğu açıklanmalıdır.

Osmanlılarda taşra teşkilatı anlatılırken timar sisteminin ne olduğu, işlevi ve gelişimi belirtilmeli, iltizam sistemi üzerinde durulmalıdır.

Askeri ve idari teşkilatın birimlerinin neler olduğu açıklanmalı, taşradaki idari birimlerde görev yapanların kimler olduğu belirtilmelidir.

Taşradaki kazai-idari teşkilat işlenirken Osmanlı kadısının görevleri ve yetkileri de açıklanmalıdır.

Osmanlılarda mahalli yönetimler anlatılırken köy teşkilatının, esnaf teşkilatının ve cemaat idarelerinin ne olduğu açıklanmalıdır.

Osmanlı Devleti'nde 18. yüzyıldaki değişmeler ele alınırken Divan-ı Hümayun'dan, Bab-ı Ali'ye nasıl geçildiği izah edilmeli, taşra teşkilatında yer alan kapıkulu askerleri ve timarlı sipahileri üzerinde de durulmalıdır.

19. yüzyıl anlatılırken Bab-ı Ali'den Heyet-i Vükela'ya geçiş açıklanmalı. Tanzimat meclisleri üzerinde durulmalı. Kanun-ı Esasi ve sonraki gelişmeler belirtilmelidir.

Taşra idarelerinde yeni teşkilatların kurulması (vilayet, sancak, kaza, nahiye, köy) anlatılırken tanzimat öncesinden ve Tanzimat dönemindeki düzenlemeler açıklanmalı. Vilayet Nizamnamesi üzerinde durulmalıdır.

ÖRNEK DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Osmanlılarda devlet anlayışının genel özelliklerini açıklayınız.

2. Enderun'un Osmanlı devlet yönetimindeki önemini açıklayınız.

3. Divan-ı Hümayun'un yapısını ve görevlerini belirtiniz.

4. Tımar sisteminin önemini açıklayınız..

5. iltizam sisteminin ortaya çıkışını açıklayınız.

6. Tımar ve İltizam sistemleri arasındaki farkları yorumlaymız.

7. Taşra yönetimindeki askeri-idari teşkilatın hangi birimlerden oluştuğunu açıklayınız.

8. Kapıkulu sisteminde ne gibi değişmeler olduğunu belirterek, bu değişmelerin teşkilata nasıl yansıdığını açıklayınız.

9. Tımar sisteminde ne gibi değişmeler olduğunu belirterek, bu değişmelerin teşkilata nasıl yansıdığını açıklayınız.

10. Mahalli teşkilat birimlerinin adlarını sıralayınız.

11. 19. yüzyılda Bab-ı Ali'den Heyet-i Vükela'ya nasıl geçildiğini açıklayınız.

12. Tanzimat meclislerinin adlarım sıralayınız.

13. Merkez teşkilatında Kanun-ı Esasi sonrasında meydana gelen değişmelerin idareye tesirini açıklayınız.

14. Vakıfların kimler tarafından ve ne amaçla kurulduğunu açıklayınız.

15. 19. yüzyılda taşra teşkilatında ne gibi düzenlemelerin olduğunu ve buna niçin ihtiyaç duyulduğunu belirtiniz.

16. Vilayet Nizamnamesi ile yapılan düzenlemelerin neler olduğunu belirtiniz?

Müze ve Kütüphane gezisi.

Amaç 38: Osmanlı Devleti'nin toplum yapısıyla ilgili temel kavramlar bilgisi. 

Davranışlar :

1. Seyfiye, ilmiye, kalemiye, birlet, şirket, ahilik, müdarebe, lonca, gedik, fütüvet, miri arazi, yörük, tasarruf haku haymane, tatar, sosyal heraketlilik, ekeloji, eşraf, ayan, iskan, tahrir vb. kavramların tanımını söyleme ve yazma.

2. Tanımı verilen bir kavramın ne olduğunu söyleme ve yazma.

Amaç 39: Osmanlı Devleti'nin toplum yapısını kavrayabilme.

1. Osmanlı toplum yapısının özelliğini açıklama.

Amaç 40: Osmanlı Devleti'ni yönetenlerin durumlarını kavrayabilme.

1. Yönetenlerin (askeri sınıf) hangi zümrelerden oluştuğunu belirtme.

2. Seyfiye'nin (Ehl-i Örf) yetişme tarzını, toplum içindeki yerini ve diğer zümrelerle münasebetlerini açıklama.

3. Seyfiye'nin mali durumlarını ve hayat tarzlarını açıklama.

4. İlmiye'nin (Ehl-i Şer) yetişme tarzını, toplum içindeki yerini ve diğer zümrelerle münasebetlerini açıklama.

5. İlmiye'nin mali durumlarını ve hayat tarzlarını açıklama.

6. Kalemiye'nin (Ehl-i Kalem) yetişme tarzını, toplum içindeki yerini ve diğer zümrelerle münasebetlerini açıklama.

7. Kalemiye'nin mali durumlarını ve hayat tarzlarını açıklama. 

Amaç 41: Osmanlı toplumunda yönetilenlerin (reaya) durumunu kavraya-bilme.

1. Osmanlı toplumunda yönetilenlerin kimler olduğunu belirtme.

2. Osmanlı ülkesinde yaşayan insanların etnik ve dini açıdan nüfus yapısını ve dağılımını haritaya dayalı olarak açıklama.

Amaç 42: Yerleşim özelliğine göre Osmanlı toplumunun durumunu kavrayabil me.

1. Şehirlilerin hangi zümrelerden oluştuğunu belirtme.

2. Şehirde yaşayan zümrelerin sosyal statülerini ve hayat tarzlarını açıklama.

3. Köylerde yaşayanların ve hayat tarzlarını açıklama.

4. Göçebeleri ve hayat tarzlarını açıklama.

Amaç 43: Osmanlı toplumunda ailenin durumunu kavrayabilme.

1. Ailenin yapısını açıklama.

2. Ailenin toplumdaki yerini açıklama.

Amaç 44: Osmanlı toplumundaki sosyal hareketliliği kavrayabilme.

1. Osmanlı toplumunda yatay hareketliliğin mahiyetini ve zaman içindeki açıklama.

2. Osmanlı toplumunda dikey hareketliliğin mahiyetini ve zaman içindeki seyrini açıklama.

Amaç 45: Osmanlı insanının günlük yaşayışını kavrayabilme. 

Davranışlar :

1. Saray hayatının nasıl olduğunu açıklama.

2. Şehir hayatının nasıl olduğunu açıklama.

3. Köy hayatının nasıl olduğunu açıklama.

4. Göçebelerin nasıl yaşadığını açıklama.

5. Bu grupalrm yaşayışların arasındaki benzerlik ve farklılıkları açıklama.

Amaç 46: Tanzimat ve sonrası Osmanlı sosyal hayatında meydana gelen belli başlı değişmeleri kavrayabilme.

1. Tanzimat ve İslahat fermanları ile insanların sosyal statülerinde meydana gelen değişmeleri açıklama.

2. Bu dönemde günlük hayatta meydana gelen değişmeleri açıklama.

 ÜNİTEDE YER ALAN KONULAR

A. Toplum Yapısı

1. Devletin Resmi Tasnifine Göre Osmanlı Toplumu

a. Yönetenlere: Askeri Sınıf

(1) Seyfiye

(2) ilmiye

1. Ders Kitabı

2. Öğretmen El Kitabı

3.Harika ve Atlaslar

4. Konu İle İlgili Yayınlar

5. Sesli ve Görüntülü Eğitim Araçları 

Ç. Açıklama :

Bu ünitede Osmanlı Devleti'nin toplum yapısı ve bu yapıda zaman içinde meydana gelen belli başlı değişmeler ele alınacaktır. İşleniş sırasında:

Ünitede geçen kavram ve terimler yeri geldikçe tanımlanmalı bunların, öğrenciler tarafından yerinde ve doğru olarak kullanılmasına özen gösterilmelidir.

Osmanlı toplum yapısının özelliği anlatılmalı, toplumu yöneten askeri sınıfın; Seyfiye (Ehl-i Örf). İlmiye (Ehl-i Şer) ve Kalemiye'nin (Ehl-i Kalem) nasıl yetiştiği ve yaşadığı belirtilmelidir.

Askeri sınıfın sosyal hayatı anlatılırken bunların kurmuş oldukları vakıfların, yalnızca müsadereden mal kaçırmak amacıyla yapılmadığı vurgulanmalıdır. Yönetilenlerin (Reaya) durumu, etnik ve dini yapısı haritalara dayalı olarak anlatılmalıdır. Yerleşim durumuna göre Osmanlı toplumu anlatılırken önce toplumun nasıl sınıflandırıldığı belirtilmeli sonra da özellikleri açıklanmalıdır. Ayrıca Osmanlı ailesinin yapısı ve özellikleri de verilmelidir.

Osmanlı toplum yapısı açıklanırken toplumdaki yatay ve dikey hareketliliğe yer verilmeli, fertlerin sosyal statülerindeki değişmeler üzerinde de durulmalıdır.

Osmanlı Devleti'nin yönetim merkezi olan sarayda, Osmanlı şehrinde, köyünde ve göçebe topluluklarında günlük hayatın nasıl olduğu belirtilmelidir.

18. yüzyılda toplum yapısında meydana gelen değişmeler işlenirken ayan ve eşrafın toplum içindeki yeri ve yönetime tesiri açıklanmalı, Tanzimat ve sonrasında ortaya çıkan yeni bürokratların toplum içindeki yerleri, ülke genelinde meydana gelen nüfus hareketleri ve yeni yapılanmalar üzerinde durulmalı, ayrıcı Avrupa tesiri sonucu beliren yeni hayat tarzı anlatılmalıdır.

1. Osmanlı toplumunda ailenin yerini açıklayınız.

2. Osmanlı toplumunu yönetenlerin sosyal durumlarını açıklayınız.

3. Şehirlerde yaşayanların sosyal statülerini ve hayat tarzlarını açıklayınız.

4. Köylerde yaşayanların hayat tarzlarını açıklayınız.

5. Osmanlı toplumunda yer değiştirme hareketlerini ve bunun sonuçlarını açıklayınız.

6. Osmanlı toplumunda zümre ve meslek değiştirme ve bunun sonuçlarını açıklayınız.

7. Tanzimat'la birlikte Osmanlı sosyal hayatında meydana gelen değişmeleri açıklayınız.

8. İslahat Fermanı ile toplumda meydana gelen değişmeleri açıklayınız. 

DERS DIŞI FAALİYETLER:

Müze ve kütüphane gezisi.

Amaç 47: Osmanlılarda ekonomik hayatla ilgili temel kavramlar bilgisi. 

Davranışlar :

1. Arazi, akçe, sikke, meskukat, altım,, kaime, resem, teklif, adet, narin, icar. banker, kapan, sarraf, kapitülasyon, imtiyaz, düyun, hazine vb. kavramların tanımını söyleme ve yazma.

2. Tanımı verilen bir kavramın ne olduğunu söyleme ve yazma.

Amaç 48: Osmanlıların iktisat anlayışını zaman içinde meydana gelen belli başlı değişmeleri kavrayabilme.

1. Osmanlıların iktisat anlayışının mahiyetini açıklama.

2. Osmanlı iktisat anlayışının zaman içindeki değişmelerini açıklama. 

Amaç 49: Osmanlı ekonomisinin tabii kaynaklarını kavrayabilme. 

Davranışlar :

1. Osmanlı ekonmisinin tabii kaynaklarının neler olduğunu belirtme.

2. Osmanlı ekonomisinde insan güeünün yerini açıklama.

3. Osmanlı ekonomisinde toprağın önemini açıklama.

Amaç 50: Osmanlılarda üretimin mahiyetini ve bu alandaki gelişmeleri kavrayabilme.

1. Osmanlılarda üretim alanlarını belirtme.

2. Tımar sisteminin Osmanlı ekonomisindeki yerini açıklama.

3. Esnaf (hirtet) teşkilatının Osmanlı ekonomisindeki yerini açıklama.

4. Osmanlılarda standartizasyonu ve bununla ilgili uygulamaları açıklama.

5. Osmanlılarda üretim vasıtalarını belirtme.

6. Osmanlılarda üretim metotlarını belirtme.

7. Tarımın ekonomi içindeki yerini ve önemini açıklama.

8. Hayvancılığın Osmanlı ekonomisi içindeki yerini ve önemini açıklama.

9. Sanayinin Osmanlı ekonomisi içindeki yerini ve önemini açıklama.

Amaç 51: Osmanlılarda ticaretin mahiyetini ve bu alandaki gelişmeleri kavrayabilme.

1. Osmanlılarda ticaret anlayışını ve şekillerini açıklama.

2. Ticari sermayenin oluşumunu ve tüccarın bu alandaki faaliyetlerini açıklama.

3. Ticaret yollan ağını haritalar üzerinde gösterip açıklama.

4. Osmanlı yol ağına işlerlik kazandıran, derbent, menzil ve taşımacılık teşkilatlarını açıklama.

5. Ticaret malarının başlıca türlerini belirlime.

Amaç 52: Klasik dönem Osmanlı bütçe anlayışını kavrayabilme.

1. Osmanlılarda tüketim anlayışını açıklama.

2. Tüketim mallarının dengeli dağıtım politikasını açıklama.

3. Şehirlerin iaşesini ve kapanların (toptancı hallerinin) bundaki rolünü açıklama.

Amaç 55: 18. yüzyıl sonu ile 19. yüzyılda değişen şartlar karşısında Osmanlı ekonomisindeki değişmeyi kavrayabilme.

1. Timar sisteminin çözülüşünün tarıma tesirini açıklama.

2. Bu dönemde hayvancılık alanındaki değişmeleri açıklama.

3. Sanayi inkılabım Osmanlı ekonomisine tesirini açıklama.

4. Osmanlılar'da sanayiyi geliştirebilmek için ne gibi çabalarl sarfedildiğini açıklama.

5. Yabancıların hangi alanlarda yatırım yaptıklarını açıklama.

6. Yabancı yatırımların Osmanlı ekonomisine tesirin açıklama.

Amaç 56: 18. yüzyıl sonlarından itibaren Osmanlı ticaretinde meydana gelen değişmeleri kavrayabilme.

1. Ulaşımdaki gelişmeleri açıklama.

2. Haberleşmedeki gelişmeleri açıklama.

3. Ticari dengelerin Osmanlılar aleyhine bozulduğunu açıklama.

4. Avrupa malarının hangi tarihlerden itibaren Osmanlı pazarlarına hakim olduğunu açıklama.

5. Kapitülasyonların Osmanlı ekonomisine tesirini açıklama.

6. Parayla ilgili değişmeleri açıklama.

7. Memleket Sandıkları'nın kuruluş ve işleyişlerin iaçıklama.

8. Osmanlı ülkesine bankacılığın girişini ve bu alandaki gelişmeleri açıklama.

9. Yatırımlarla ilgili gelişmeleri açıklama.

Amaç 57: Osmanlılarda kamu ekonomisinin mahiyetini ve bu alanda zaman içinde meydana gelen değişmeleri kavrayabilme.

1. 19. yüzyılda devlet bütçesinin mahiyetini belirtme.

2. !ç borçlanma ve bunun sebep olduğu problemleri açıklama.

3. Dış borçlanma ve bunun sebep olduğu problemleri açıklama.

Amaç 58: 19. yüzyıl Osmanlı toplumunun tüketim eğilimlerini kavrayabilme.

1. Tüketim anlayışındaki değişmelerin sebeplerini açıklama.

2. Avrupa sanayi mamullerinin Osmanlı pazarlarına girmesini ve bunun genel tüketim içindeki payını açıklama.

A. Osmanlı İktisat Anlayış

B. Osmanlı Ekonomisinin Tabii Kaynakları

1. İnsan

2. Toprak C. Üretim

1. Tarım

2. Hayvancılık

3. Sanayi

a. Esnaf Teşkilatı 

b. Üretim Dalları 

Ç. Ticaret

1. Osmanlılarda Ticaret ve Tüccar

2. Ticaret Yollan

3. Ticari Emtia

D. Kamu Ekonomisi (Osmanlılarda bütçe; devletin gelir ve giderleri) E. Osmanlılarda Para ve Fiyat Hareketleri F. Tüketim

G. Dünyanın Değişen Şartları Karşısında Osmanlı Ekonomisi (18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl)

1. Üretim

a. Tarım

b. Hayvancılık

c. Sanayi

(1) Sanayi İnkılabının Osmanlı Ekonomisi Üzerindeki Etkileri

(2) Karşı Tedbirler: Sanayiyi ıslah ve Geliştirme Çabaları

(3) Yabancı Yatırımlar

2. Ticaret

a. Ulaşım ve Haberleşmedeki Gelişmelere

b. Ticari Dengelerin Bozulması: Osmanlı Pazarlarında Avrupa Malları

c. Kapitülasyonlar ç. Para ve Bankacılık

3. Kamu Ekonomisi a. Bütçe b. Bütçe Açıkları: Borçlar

(D İç Borçlar

(2) Dış Borçlar

4. Tüketim

ÜNİTENİN İŞLENİŞİ A. Süre: B. Yötem:

1. Anlatım

2. Soru-Cevap

3. Grup Tartışması

4. Gezi ve inceleme C. Araç ve Gereç

1. Ders Kitabı

2. Öğretmen El Kitabı

3. Konuyla İlgili Yayınlar

4. Sesli ve Görüntülü Eğitim Araçları

5. Harita ve Atlaslar Ç. Açıklama:

Bu ünitede Osmanlı ekonomisinin mahiyeti ve bu alanda meydana gelen belli başlı değişmeler ve gelişmeler ele alınacaktır. İşleniş sırasında;

Ünitede geçen kavram ve terimler yeri geldikçe tanımlanmalı, bunların öğrenciler tarafından yerinde ve doğru olarak kullanılmasına özen gösterilmelidir.

Osmanlılarda iktisat anlayışının kökenleri, oluşumu ve bu anlayışta zaman içinde meydan agelen değişmeler üzerinde durulmalı, özellikle iktisat anlayışının Osmanlı siyaset anlayışı ile bağlantıları vurgulanmalıdır.

Osmanlı ekonomisinin tabii kaynakları açıklanırken, özellikle insan ve toprak unsurları üzerinde durulmalıdır. Üretim sektörleri ve ogranizasyonları ayrı ayrı açıklanmalı, bunların ekonomideki paylan üzerine dikkat çekilmelidir.

Ekonomik bir talivet olarak ticaret ayrıca ele alınmalı. Osmanlılarda tüccarın statüsü açıklanmalı, ticaret yolları ağına işlerlik kazandıran teşkilatlar ve bu yollar üzerinde taşman ticari emtia hakkında bilgi verilmelidir.

Kamu ekonomisi konusu anlatılırken. Osmanlı klasik sisteminde devlet gelir ve giderlerinin muhasebe tekniği (bütçe) ile gelir-gider hacmi üzerinde durulmalıdır.

Osmanlılarda para ve fiyat hareketleri koşunu işlenirken: devletin para sistemi açıklanmalı, fiyatların oluşumu üzeirnde durulmalı, eflasyon gibi iktisadi meselelerin kavratılmasına da çalışılmalıdır.

Tüketim konusu işlenirken, özellikle temel ihtiyaç maddelerinin ülke içinde dengeli dağıtımının belirli bir politikaya dayandığı vurgulanmalı, bunun mekandaki organizasyonu (kapanlar, pazar yerleri, panayırlar vb.) hakkında bilgi verilmelidir.

Timar sisteminin bozulmasıyla tarım hayatındaki değişmeler ve sanayi inkılabının Osmanlı ekonomisine tesiri vurgulanmalıdır. Bu gelişmelere karşı alınan tedbirler ve yabancı yatırımların olumsuz tesirleri belirtilmelidir.

Osmanlı ticaretinde 18. yüzyıldan sonra meydana gelen değişmeler incelenirken, yeni ulaşım ve haberleşme imkanları üzerinde durulmalı, özellikle ticare dengelerin bozulması ve bunun yarattığı yeni problemler açıklanmalı, bankacılık konusunda bilgi verilmelidir.

19. yüzyılda Osmanlı toplumunun tüketim eğilimleri konusu işlenirken. Avrupa sanayi mamullerinin Osmanlı pazarlarına girmesi ve bu malların genel tüketim içindeki payı vurgulanmalıdır.

1. Osmanlı iktisat anlayışının özelliklerini açıklayınız.

2. Tarımın ekonomideki yerini ve önemini açıklayınız.

3. Sanayinin ekonomideki yerini ve önemini açıklayınız.

4. Osmanlılarda ana ticaret yollarını belirtiniz.

5. Ticareti yapılan başlıca malların neler olduğunu söyleyiniz.

6. Para ve fiyat hareketleriyle ilgili gelişmeleri açıklayınız.

7. 19. yüzyılda değişen dünya şartlarının Osmanlı ekonomisi üzerindeki tesirlerini açıklayınız.

8. Tımar sisteminin nasıl bozulduğunu açıklayınız.

9. Sanayi inkılabım Osmanlı ekonomisine tesirini açıklayınız.

10. Yabancı yatırımların hangi alanlarda yapıldığını ve bunun olumlu olumsuz tesirlerini belirtiniz.

Müze ve kütüphane gezisi.

Amaç 59: Osmanlılarda kültür ve sanatla ilgili temel kavramlar bilgisi. 

Davranışlar :

1. Hars. inşa, tasavvuf, ilim. ulûm, sanayi-i nefise, hat,tezhip, çinicilik, kakmacılık, mimari, musiki, barok, arabesk vb. kavramların tanımını söyleme ve yazma.

2. Tanımı verilen bir kavramın ne olduğunu söyleme ve yazma. 

Amaç 60. Osmanlı kültürünün mahiyetini ve temel özelliklerini kavrayabilirle.

1. Uçlarda oluşan kültürün tarihi kökenlerini ve çevreye bağlı özelliklerini açıklama.

2. Ue kültüründen klasik Osmanlı kültürüne geçişi açıklama.

Amaç 61: Klasik dönem Osmanlı kültürünün ana unsurlarını kavrayabilme.

1. Bu dönemde Osmanlı düşünce hayatının temel özelliklerini ve bu alanda zaman içinde meydana gelen değişmeleri açıklama.

2. Bu dönemde din-kültür etkileşimini açıklama.

3. Bu dönemde bilim ve teknoloji alanındaki gelişmeleri açıklama.

4. Bu dönemdeki yazı sanatıyla ilgili gelişmeleri açıklama.

5. Dil ve edebiyatla ilgili gelişmeleri açıklama.

6. Güzel sanatlarla ilgili gelişmeleri açıklama.

7. Bu dönemdeki Osmanlı mimarisinin özelliklerini açıklama.

8. Bu dönemdeki eğlence ve spor faaliyetlerini açıklama.

Amaç 62: Osmanlılar'da 18. ve 19. yüzyıllarda kültürel alanda meydana gelen değişmeleri kavrayabilme.

1. Düşünce hayatındaki değişmeleri ve yeni etkileşimleri açıklama.

2. Bu dönemde dini anlayıştaki değişmeleri açıklama.

3. Bilim ve teknolojideki gelişmeleri açıklama.

4. Dil ve edebiyat alanındaki gelişmeleri açıklama.

5. Matbaanın kültür hayatına tesirlerini açıklama.

6. Basın ve yayın alanındaki gelişmeleri açıklama.

7. Güzel sanatlarda ortaya çıkan yeni anlayışları açıklama.

8. Osmanlı mimarisindeki değişmeleri açıklama.

9. Eğlence ve spor hayatındaki değişme ve gelişmeleri açıklama. ;

10. Hayat tarzında meydana gelen değişmeleri açıklama.

A. Osmanlı Kültür Dünyası ve Bu Dönem Türk Kültürünün Genel Özelliklen 

B. Osmanlı Dönemi Türk Kültürü

1. Klasik Dönem (1300-1700)

a) Düşünce Hayatı

b) Bir Kültür Unsuru Olarak Din

c) Bilim ve Teknoloji 

ç) Yazı, Dil ve Edebiyat

d) Güzel Sanatlar

e) Mimari

f) Eğlence ve Spor

2. Kültür Değişmeleri

a) Düşünce Hayatı

b) Dini Anlayıştaki Değişmeleri

c) Dil ve Edebiyat

ç) Güzel Sanatlar

d) Mimari

e) Eğlence ye Spor

f) Yeni Hayat Tarzı

OKUMA PARÇASI: Atatürk'ün Sanatseyerliği 

ÜNİTENİN İŞLENİŞİ 

A. Süre: 

B. Yöntem:

1. Anlatım

2. Soru-Cevap

3. Grup Tartışması

4. Gezi ye İnceleme 

C. Araç ye Gereç

1. Ders Kitabı

2. Öğretmen El Kitabı

3. Konu İle İlgili Yayınlar

4. Sesli ye Görüntülü Eğitim Araçları 

Ç. Açıklama :

Bu ünitede Osmanlılarda kültür ye sanatla ilgili belli başlı konular ele alınacaktır. İşleniş sırasında:

Ünitede geçen kavram ye terimler yeri geldikçe tanımlanmalı, bunların öğrenciler tarafından yerinde ye doğru olarak kullanılmasına özen gösterilmelidir.

Uçlarda oluşan Osmanlı dönemi Türk kültürünün tarih itemelleri ve çevreye bağlı özellikleri üzerinde durulmalıdır.

Klasik dönem, Osmanlı kültür ve sanatı anlatılırken düşünce hayatında meydana gelen gelişmeler açıklanmalı, din ve kültür etkileşimi vurgulanmalıdır.

Yazı. dil, edebiyat, güzel sanatlar, mimari, eğlence ve spor faaliyetlerinin klasik dönemde siyasi hayata paralel olarak geliştiği açıklanmalıdır.

18. ve 19. yüzyıllarda kültür ve sanat alanında önemli değişmeler meydana geldiği belirtilmelidir. Bu dönemde düşünce hayatı, bilim ve teknoloji, dil ve edebiyat alanındaki değişmeler üzerinde durulmalı, dini anlayıştaki değişmeler belirtilmeli, matbaanın kültür hayatına tesiri açıklanmalı, basın ve yayın hayatındaki gelişmeler vurgulanmalıdır.

Güzel sanatlarda, eğlence ve spor faaliyetlerinde ortaya çıkan yeni anlayışın belirtilmeli ve değişen hayat tarzı üzerinde de durulmalıdır.

1. Osmanlı devri Türk kültürünün Türk kültür bütünlüğü içindeki yerini ve önemini belirtiniz.

2. Osmanlı devri Türk kültürünün genel özelliklerini açıklayınız.

3. Matbaanın Osmanlı kültür hayatındaki yerini belirtiniz.

4. 19. yüzyılda basın ve yayın hayatında meydana gelen gelişmeleri açıklayınız.

5. 19. yüzyılda genel sanatlarda ortaya çıkan yeni anlayışları açıklayınız.

6. Osmanlı toplumunda, 19. yüzyılda kültür değişimine pararel olarak değişen hayat tarzını açıklayınız.

7. Osmanlılarda eğlence ve spor alanlarında meydana gelen değişmeleri açıklayınız.

Müze ve kütüphane gezisi.

Amaç 63: Osmanlılarda eğitim ve öğretimle ilgili temel kavramlar bilgisi. 

Davranışlar :

1. Sıbyan mektebi, medrese, has oda, harem, müderris, rüştiye, idadi, sultanı, darülfünun, mühendishane, danişment, suhte. talebe-i ulum vb. kavramların tanımını söyleme ve yazma.

2. Tanımı verilen bir kavramın ne olduğunu söyleme ve yazma.

Amaç 64: Osmanlı eğitim ve öğretiminin mahiyetini ve hedeflerini kavra-yabilme.

1. Osmanlı öğretim anlayışının mahiyetini açıklama.

2. Bu eğitimle yetiştirilmesi hedeflenen insan tipini açıklama.

3. Eğitimin muhtevasını açıklama.

Amaç 65: Klasik dönem (1300-1700) Osmanlı eğitim ve öğretim sistemini kavrayabilme.

1. Osmanlı eğitim ve öğretim sistemi içinde Enderu'un yerini ve rolünü açıklama.

2. Osmanlı eğitim ve öğretim sistemi içinde Medrese'ninyerini ve rolünü açıklama.

3. Eğitim ve öğretim fonksiyonları bulunan dini ve sosyal kurumları belirtme.

4. Caminin eğitim ve öğretimdeki rolünü yorumlama.

5. Esnaf teşkilatının eğitim ve öğretimdeki rolünü yorumlama.

6. Mahallenin eğitim ve öğretimdeki rolünü açıklama.

7. Bu dönemde askeri eğitimin mahiyetini ve özelliklerini açıklama.

Amaç 66: 18. ve 19. yüzyıl Osmanlı eğitim ve öğretim sisteminde meydana gelen belli başlı değişme ve gelişmeleri kavrayabilme.

1. Osmanlı eğitim politikasında meydana gelen değişmeleri açıklama.

2. Eski eğitim ve öğretim kurumlarında meydana gelen değişmeleri açıklama.

3. Yeni öğretim kurumlarını tasnif ederek belirtme.

4. Askeri eğitim kurumlarının kuruluşlarını ve gelişmelerini açıklama.

5. Sivil eğitim kurumlarının kuruluşlarını ve gelişmelerini açıklama.

6. Mesleki eğitim kurumlarının kuruluşlarını ve gelişmelerini açıklama.

7. Azınlıklar ve yabancılar tarafından kurulan okulların amaçlarını ve çalışmalarını açıklama. •

8. Darülfünün'un kuruluşunu ve mahiyetini açıklama. 

ÜNİTEDE YER ALAN KONULAR

A. Osmanlılarda Eğitim ve Öğretim Anlayışı

1. Osmanlı Eğitimlin Hedeflediği İnsan Tipi

2. Osmanlı Eğitiminin Muhtevası

B. Osmanlılar'da Eğtim ve Öğretim Kurumlan

1. Klasik Dönem Osmanlı Eğitim ve Öğretim Kurumlan

a) Enderun

b) Medrese

c) Dini ve Sosyal Kurumların Eğitim ve Öğretim Kurumları

1.Cami

2. Esnaf Teşkilatı

3. Mahalle ç) Askeri Eğitim

2. Değişmeler ve Gelişmeler Dönemi

a) Eski Kurumların Durumu

b) Eğitim ve Öğretimde Gelişmeler ve Yeni Kurumlar

1. Gelişmeler

2. Öğretim Kurumlan

a) Askeri Kurumlar

b) Sivil Kurumlar

c) Mesleki Kurumlar

ç) Azınlık ve Yabancı Okulları

d) Darülfünun 

ÜNİTENİN İŞLENİŞİ

 A. Süre: 

B.Yöntem:

1. Anlatım

2. Soru-Cevap

3. Grup Tartışması

4. Gezi ve İnceleme 

C. Araç ve Gereç

1. Ders Kitabı

2. Öğretmen El Kitabı

3. Konu İle İlgili Yayınlar

4. Sesli ve Görüntülü Eğitim Araçları 

Ç. Açıklama :

Bu ünitede Osmanlı Devleti'nin eğitim ve öğretim kurumları ile bunlarda zaman içinde meydana gelen belli-başlı değişmeler ve gelişmeler ele alınacaktır. İşleniş sırasında;

Ünitede geçen kavram ve terimler yeri geldikçe tanımlanmalı, bunların öğrenciler tarafından yerinde ve doğru olarak kullanılmasına özen gösterilmelidir.

Osmanlılarda eğitim ve öğretim anlayışının mahiyeti üzerinde durulurken yetiştirilmek istenilen insan tipinin özellikleri belirtmelidir.

Klasik dönem Osmanlı eğitim ve öğretim sistemi anlatılırken özellikle Enderun ve Medrese'nin bu sistem içindeki yeri ve rolü üzerinde durulmalıdır.

Sosyal ve dini kurumlardan cami, esnaf teşkilatı ve mahallenin eğitim ve öğretimdeki rolü açıklanmalıdır.

18. ve 19. yüzyıllarda Osmanlıların eğitim ve öğretim politikasında ve kurumlarında meydana gelen değişmeler ve gelişmeler belirtilmelidir.

Yeni kurulan askeri ve sivil okular tanıtılması, azınlıkların ve yabancıların kurdukları okullar hakkında da bilgi verilmelidir.

1. Osmanlı Devleti'nin eğitim sisteminde nasıl bir insan tipinin hedeflendiğini açıklayınız.

2. Osmanlılarda eğitimin muhtevasını açıklayınız.

3. Klasik dönemde Osmanlı eğitim ve öğretim kurumlarında ne gibi gelişmeler olduğunu açıklayınız.

4. Osmanlı eğitim sistemi içerisinde Enderun'un yerini ve rolünü açıklayınız.

5. Osmanlı eğitim ve öğretim sistemi içerisinde Medrese'nin yerini ve rolünü açıklayınız.

6. Osmanlı eğitim politikasında 19. yüzyılda meydana gelen değişmeleri açıklayınız.

7. Askeri ve sivil eğitim kurumlarının kuruluş amaçlarını belirtiniz.

8. Azınlıklar ve yabancılar tarafından kurulan okulların amaçlarını açıklayınız.

9. Darülfünun'un mahiyetini açıklayınız. 

DERS DIŞI FAALİYETLER :

Müze ve kütüphane gezisi.