İŞ AKDİNİN FESHİ

A) SÖZLEŞME SÜRESİ : 

Madde 32 -Özel öğretim kurumlarında grev yapılamaz, bu kurumlarda çalışan öğretmenler, sendika kuramazlar ve sendikalara üye olamazlar. Özel öğretim kurumlarında çalışan müdür, diğer yönetici ve öğretmenler ile kurumların kurucuları veya kurucular temsilcisi arasında hizmet akdi en az bir yıl süreli olmak kaydıyla yazılı olarak yapılır. Yazılı sözleşmede görevin türü, süresi, ders sayısı, aylık ücret veya ders saati başına verilecek ücret miktarı, terfi süreleri, zam oranları, sözleşmenin uzatılması, feshi şartları belirtilir. Milli Eğitim Bakanlığınca uygun görülecek geçici mazeretleri nedeniyle okuldan ayrılmak zorunda bulunan öğretmenlerin yerine alınacak olan öğretmenlerle, bir yıldan daha az bir süre için de sözleşme yapılabilir.(2843)

Bu şartlarda değişiklik ancak, yeni bir sözleşme ile olur. Asıl görevi özel öğretim kurumlarında olan yönetici ve öğretmenlerle yapılacak sözleşmeler aylık ücret esasına göre düzenlenir.

Bu sözleşmelerde ilgililerin ihtiyari veya mecburi sosyal sigorta bağlantı yardımlarından faydalanma imkanlarını kısıtlayıcı, tehlikeye düşürücü önleyici şartlar hükümsüzdür.

Süresi öğretim yılı içinde sona, eren sözleşmeler öğretim yılı sonuna kadar kendiliğinden yenilenmiş sayılır.

(Özel Öğretim Kurumları Kanunu m - 32 ) 

Kısa Süreli Görevlendirme

Madde 58- (Değişik: 09/09/1999-23811 s.R.G.) Valilikçe uygun görülen mazeretleri dolayısıyla bir yıldan daha az bir süre için görevinden ayrılmak zorunda kalan öğretmen, uzman ve usta öğreticilerin yerine bu süre için sözleşme ile ücretli öğretmen, uzman ve usta öğretici görevlendirilebilir.

(Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği m - 58 ) 

B) Sözleşme Formu :

 Madde 53- Sözleşmeler Bakanlıkça hazırlanan sözleşme formu esas alınmak üzere yapılır. Sözleşmeler en az iki nüsha düzenlenerek, bir nüshası işveren tarafından görevlendirilen
kişiye verilir. (12/02/1994 - 21847 s.R.G)

 ( Sözleşme Form - Ek 4 )  

(Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği m - 53 ) 

C) İş Akdinin Yazılı Yapılması :

Madde 9- (Değişik: 29.7.1983 - 2869/1 md.) Belirli süresi bir yıl veya daha uzun sürekli hizmet akitlerinin yızılı olarak yapılması zorunludur. Bu akitler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır. Akit noterlikçe onanmış ise noter ücretleri bu hükmün dışında tutulur.

Yazılı akit yapılmayan durumlarda işveren, işçinin isteği üzerine, kendisine genel ve özel iş şartlarını gösteren ve imzasını taşıyan bir belge vermekle yükümlüdür.

Bu belgeler damga verigisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.

( İş Kanunu m - 9 )

D)Sözleşmede Bulunması Gereken Hükümler :

Bak : Haftalık Ders ve Ek Ders Saatleri ve Sözleşmeye Uygunluğu

E) Deneme Süresi

Madde 12- (Değişik: 29.7.1983 - 286912 md.)

Sürekli hizmet akillerinde deneme süresi en çok bir aydır.

Ancak bu süre toplu iş sözleşmeleriyle üç aya kadar uzatılabilir.

Bu süre içinde taraflar hizmet aklini bildirimsiz ve tazminatsız feshedebilirler. Ancak, işçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer haklan saklıdır

( İş Kanunu m - 12 )

F ) İş Akdinin Feshi - İşten Ayrılma :

İşten Ayrılma

Madde 56- Sözleşme süresi bitmeden evvel görevinden ayrılmak İsteyen personel, iş
Kanunu'nun ilgili hükümleri mucibince Kanunun öngördüğü süre içinde işverene yazılı olarak bildirmek suretiyle görevinden ayrılabilir.

Görevinden ayrılan müdürün yerine gerekli nitelik ve şartlan taşıyan bir müdürün teklifi derhal yapılır. Yeni müdür görevine başlamadan eski müdür görevinden ayrılamaz.

Zarurî sebeplerle müdürlük makamının boşalması halinde kurucunun teklifi de dikkate alınarak yeni müdür teklifi yapılıncaya kadar kurumda müdürlük veya müdür yardımcılığı yapma nitelik ve şartlarına haiz bir kişi valilikçe müdürlüğe vekaleten görevlendirilir. Vekalet süresi 3 aydan fazla olamaz.

Görevinden ayrılan idareci öğretmen, uzman ve usta öğreticilerin görevlerinden ayrılışları en geç 1 ay içerisinde millî eğitim müdürlüğüne bildirilir, illerde valilik, ilçelerde kaymakamlık oluru ile ilgililerin ayrılış sebeplerine uygun görevinden ayrılış veya ayrılmış sayılma onayları alınır. Görevinden ayrılan veya ayrılmış sayılan personelin durumunu millî eğitim müdürlüğüne bildirmeyen kurum müdürleri hakkında yasal işlem yapılır.

Bu maddede belirtilen hükümlere aykırı olarak görevinden ayrılanlara bir yıl özel öğretim kurumlarında görev verilmez. (12/02/1994 - 21847 S.R.G.)

(Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği m - 56 )

Akdin Feshinde Bildirim

Madde 13- A) Süresi belirli olmayan sürekli hizmet akitlerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.

Hizmet akdi:

a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,

b) İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından-başlayarak dört hafta sonra,

c) İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,

ç) İşi üç yıldan, fazla sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,

feshedilmiş olur.

B) Öneller asgari olup sözleşme ile arttırılabilir.

C) Bildirme şartına uymayan taraf yukarıda yazılı önellere ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.

İşveren, işçinin ihbar önellerine ait ücretini peşin vermek suretiyle hizmet akdini feshedebilir.

İşçinin sendikaya üye olması, şikâyete başvurması gibi sebeplerle işinden çıkartılması hallerinde ve genel olarak hizmet akdini fesih hakkının kötüye kullanıldığım gösteren diğer durumlarda (A) bendinde yazılı önellere ait ücretlerin üç katı tutarı tazminat olarak ödenir.

Tarafların ayrıca tazminat isteme haklan saklıdır.

( İş Kanunu m - 13 )

Bildirimsiz Fesih Sorumluluğu :

Madde 15- Süresi belirli olan veya olmayan sürekli hizmet akdi ile bir işverenin işine girmiş olan işçi, akid süresinin bitmesinden önce yahut bildirim öneline uymaksızın işini bırakıp başka bir işverenin işine girerse hizmet akdinin bu suretle feshinden ötürü eski işverenin zararından, işçinin sorululuğu yanında, ayrıca yeni işveren dahi aşağıdaki hallerde hakimin belirteceği derecede sorumludur:

a) İşçinin bu davranışına, yeni işine girdiği işveren sebep olmuşsa,

b) Yeni işveren, işçinin bu davranışım bile bile onu işine almışsa,

c) Yeni işveren işçinin bu davranışını öğrendikten sonra dahi onu çalıştırmaya devam ederse.

( İş Kanunu m - 15 )

İşçinin Bildirimsiz Fesih Hakkı

Madde 16- Süresi belirli olsun veya olmasın, sürekli hizmet akdilerinde işçi, aşağıda yazılı hallerde, dilerse akdi sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin feshedebilir.

/- Sağlık sebepleri

a) Hizmet akdinin konusu olan işin yapılması sözleşme sırasında bilinmeyen ve işin mahiyetinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa,

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan doğruya buluşup görüştüğü işveren, yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa,

//- Ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri

a) Hizmet akdi yapıldığı sırada bu akdin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek gibi hallerle işveren, işçiyi yanıltırsa,

b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinini şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler veya davranışlarda bulunursa,

c) İşçi işverenin evinde oturmakta ise, bunların yaşayış tarzları genel ahlâk bakımından düzgün olmazsa,

ç) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunursa, 

d) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya iş sözleşmesi şartlan gereğince hesap edilmez veya ödenmezse,

e) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye, yapabileceği sayı ve tutarda az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut iş şartlan esaslı bir tarzda değişir, başkalaşır veya uygulanmazsa; (sözleşmelere bu fıkradaki haller hakkında başka türlü kayıt konmamak şartıyla).

///- Zorlayıcı Sebepler

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.

( İş Kanunu m - 16 )

İşverenin Bildirimsiz Fesih Hakkı

Madde 17- Süresi belirli olsun veya olmasın, sürekli hizmet akillerinde işveren aşağıda yazılı hallerde, dilerse hizmet akdini sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin feshedebilir.

/- Sağlık sebepleri

a) İşçinin kendi kasdından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa uğraması halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi,

b) İşçinin bulaşıcı veya işi ile bağdaşmayacak derecede tiksinti verici bir hastalığa tutulduğunun anlaşılması,

(a) Fıkrasında sayılan sebepler dışında işçinin kendi kusuruna yükletilmeyen hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için hizmet akdini bildirimsiz fesih hakkı: Hastalık işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 13 üncü meddedeki bildirim önellerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 70 nci maddedeki sürenin bitiminde başlar. Ancak işçinin işine gidemediği süreler için ücret işlemez.

//- Ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri

a) Hizmet akdi yapıldığı sırada bu akdin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunlann kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması,

b) İşçinin, işveren yahut bunlann aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesr veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması,

c) İşverenin evinde oturan işçinin yaşayışının o evin adabına ve usullerine uygun veya genel ahlâk bakımından düzgün olmaması,

ç) İşçinin, işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçişine sataşması veya 77 nci maddeye 'aykırı hareket etmesi,

d) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması,

e) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapiste cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi,

f) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki gün veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç iş günü işine devam etmemesi,

g) İşçinin yapmakla, ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmaması,

h) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işverenin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makinaları tesisatı veya başka eşya ve maddeleri on günlük ücretinin tutan ile ödeyemeyecek derecede hasara veya kayba uğratması,

III- İşyerinde işçiyi bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan bir zorlayıcı sebebin ortaya çıkması.

( İş Kanunu m - 17 )

İşten Ayrılmış Sayılma (Müstafi ) 

Madde 17- Süresi belirli olsun veya olmasın, sürekli hizmet akillerinde işveren aşağıda yazılı hallerde, dilerse hizmet akdini sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin feshedebilir.

f) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki gün veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç iş günü işine devam etmemesi,

( İş Kanunu m - 17 )

Çekilme:

 Madde 94-  Devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle memurluktan çekilme isteğinde bulunabilir.

                (Ek hüküm: 31.7.1970- 1327/75 md.) Mezuniyetsiz veya kurumlarınca kabul edilen  mazereti olmaksızın görevin terk edilmesi ve bu terkin kesintisiz 10 gün devam etmesi halinde,yazılı müracaat şartı aranmaksızın,çekilme isteğinde bulunulmuş sayılır.

(Devlet Memurları Kanunu m - 94 )

Çekilmede devir ve teslim süresi:

Madde 95- Çekilen Devlet memurlarından devir ve teslim ile yükümlü olanlar, bu işlemlerin sonuna kadar görevlerini bırakamazlar. Hizmet icaplarına göre devir ve teslim işlemleri için gerekli süreler,yönetmelikte belirtilir.(1)

                (İl.Md.16,26,62,92,95,96,97,171)

(Devlet Memurları Kanunu m - 95 )

Olağanüstü yönetim hallerinde çekilme usulü:

Madde 96- ( Değişik: 29.11.1984 - KHK- 243/16 md.)

                Olağanüstü hal,sıkıyönetim,seferberlik ve savaş hallerinde veya genel hayata müessir afetlere uğrayan yerler deki Devlet memurları yerine atanacaklar gelip işe başlamadıkça görevlerini bırakamazlar.

                (İl Md.20,26,94,97,125)

(Devlet Memurları Kanunu m - 96 )

Çekilen ve çekilmiş sayılanların yeniden atanmaları:

Madde97- (Değişik: 29.11.1984- KHK- 243/17 md.)

                Memurlardan mali ve cezai sorumlulukları saklı kalmak üzere;

                A) 94 ‘üncü maddenin 2 inci ve 3 üncü fıkrasına uygun olarak memuriyetten çekilenler altı ay geçmeden,

                B) Bu kanuna göre çekilmiş sayılanlar ile 94 üncü maddenin 2 inci fıkrasına uymadan görevlerinden ayrılanlar bir yıl geçmeden,

                C) 95 ‘inci maddede yazılı zorunluluklara uymayanlar 3 yıl geçemeden,

                D) 96 ‘ıncı maddeye aykırı hareket edenler hiçbir suretle,

                Devlet memurluğuna alınamazlar.

                (İl,Md.12,20,26,48,94,96)

(Devlet Memurları Kanunu m - 97 )

 Memurluğun  sona ermesi:

  Madde 98- Devlet memurlarının:

                a) Bu kanun hükümlerine göre memurluktan çıkarılması,

                b) Memurluğa alınma şartlarından herhangi birini taşımadığının sonradan  anlaşılması veya memurlukları sırasında bu şartlarda herhangi birini kaybetmesi,

                c) Memurluktan çekilmesi,

                ç) İstek,yaş haddi,malullük ve sicil sebeplerinden biri ile emekliye ayrılması,

                d) Ölümü,hallerinde memurluğu sona erer.  (İl,Md.18,20,26,63,79,82,91,93,94,108,120,125)

(Devlet Memurları Kanunu m - 98 )

İşten El Çektirme

Madde 91- Kurumların teftişi sırasında, lüzum ve zaruret görülen durumlarda, o kurumun müdür ve öğretmenlerine işten el çektirilebilir.

(Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği m - 91 )

İşten El Çektirmede Alınacak Tedbirler

 Madde 92- İşten el çektirmede hizmetin aksamaması için aşağıdaki tedbirler alınır.

a) İşten el çektirilen müdürün yerine, kurumun müdür başyardımcısı, müdür başyardımcısı bulunmadığı takdirde diğer müdür yardımcılarından biri veya kurucunun Bakanlığın onayıyla görevlendireceği yahut Bakanlığın, kurucunun görüşünü göz önünde bulundurmak suretiyle şartları taşıyan bir kimse geçici olarak görevlendirilir.

Müdüre vekalet eden veya yerine geçici olarak görevlendirilen kimseye işten el çektirilen müdürün sözleşmesinde yazılı müdürlük ücretinin yarısı kurucu tarafından ödenir. Görevlendirilen kişi kurum dışından ise; bu ücretten daha fazlası verilebilir.

b) İşten el çektirilen müdür başyardımcısı ve müdür yardımcılarına ait idarî görevler, ücret söz konusu olmaksızın diğer müdür yardımcıları tarafından yapılır.

c) İşten el çektirilen öğretmenlerin açık kalan dersleri için bu Yönetmeliğin 58. maddesihükmüne göre işlem yapılır.

İş Kanunu : Madde - 13 , 16, 17 , 18 , 19 , 56

(Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği m - 92 )