BEDEN EĞİTİMİ

DERSİ PROGRAMI

(9-10-11. SINIF)

Ders Geçme ve Kredi Sistemine göre dönemler esas alınarak hazırlanan ve halen Sınıf Geçme Sisteminde uygulanmakta olan bu program, 2455 ve 2470 sayılı Tebliğler Dergisindeki açıklamalar doğrultusunda sınıflar esas alınarak düzenlenmiş olup, uygulama bu doğrultuda yapılmaktadır. (Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 27.4.1998/64 sayılı Kurul Kararı)

Lise, Anadolu, Yab.Dil Ağır.Liselerinin tüm alanları ile Fen ve A.G.S.Liselerinin 9. SmıfındarOrt.Gen.Kül.Dersi, Spor Alanının 10 ve 11. Sınıflarında: Alan Dersi, Diğer Alanlar ile Fen Liseleri ve A.G.S.Liselerinin 10 ve 11. Sınıflarında: Seçmeli Ders, Lise öncesi hazırlık sınıflarında: Ort.Gen.Kül.Dersi

TD.: 11/01/1988-2251 T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI 

TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞI 

Karar Sayısı : 232 Tarih :4.12.1987

Konu : Ders Geçme ve Kredi Sistemini uygulayan orta dereceli okullarda Beden Eğitimi l, 2, 3 dersi öğretim programlarının kabulü

Beden Eğitimi derslerinde; milli bayramlar, yerel kurtuluş günleri ve Atatürk Haftası başta olmak üzere "Belirli Gün ve Haftalardan seçilecek olan günlerde Atatürk'ün bu günlerin anlam ve önemini vurgulayan sözleriyle spora ve sporculara verdiği önemi belirten özdeyişlerine yer verilmelidir. Ayrıca çeşitli dramatizasyon etkinlikleri ve şarkılı oyunlar düzenlenmeli, sımflar ya da okullar arası bayrak yarışı. Atatürk koşusu ve Atatürk spor karşılaşmaları yaptırılmalıdır. (27.4.1998/64 TTKK)

1. Bu program lise ve dengi okul öğrencileri içindir. Ele alınan üniteler çevre şartları, saha, tesis ve araçlar gözönünde bulundurularak kız ve erkek öğrenci ayırmaksızın bütün öğrencilere (kızlarda güreş ve futbol dalları hariç) ortak uygulanacaktır.

2. Ulu Önder ATATÜRK;

"Hükümetin en feyizli ve en mühim vazifesi maarif umurudur. Bu umurda muvaffak olabilmek için öyle bir program takip etmeye mecburuz ki, o program milletimizin bu günkü haliyle, içtimai, hayati ihtiyaciyle, muhutin şeraitiyle ve asrın icabetiyle tamamen mütenasip ve mütavafık olsun. Bunun için muazzam ve fakat hayali, muğlak mütalaalardan tamamaın tecerrüt ederek hakikate nazarı nüfizle bakmak ve el ile temas eylemek lazımdır." (Atatürkçülük birinci kitap,295) sözüyle, eğitim programlarının önemini ve gerekliliğini çok açık bir şekilde belirlemiştir.

Genel eğitimin tamamlayıcısı ve ayrılmaz bir parçası olan beden eğitimi, aynı zamanda kişiliğin eğitimidir. Başka bir deyişle öğrencilerin gelişim özellikler gözönünde tutularak onların, ferd ve toplum yönünden sağlıklı, mutlu, iyi ahlaklı ve dengeli bir kişilik sahibi; yapıcı, yaratıcı ve üretken; milli kültür değerlerini ve demokratik hayatın gerektirdiği davranışları kazanmış ferdler olarak yetiştirilmeleri için en önemli araç olacaktır.

3. Programda duygu ve sosyal gelişimle ilgili davranışlar, toplum yapımız ve toplumumuzun çağdaşlaşması ile bağlantılı olarak; vücut gelişimiyle ilgili davranışlar ise ilmi veriler, çağdaş ilkeleri ile beden eğitimi ve spordaki yeni gelişmeler esas alınarak düzenlenmiştir.

4. Programın bazı bölümlerinde, öğrencilerin yetenekleri ve gelişimi de göz-önüne alınarak, hareketlerde onların buluşlarına ve bu konuda yönlendirilmelerine özen gösterilmiştir.

5. Beden eğitimi derslerinde, uygulama ön planda olduğu için, teorik konular, yeri geldiğinde uygulama içerisinde öğrencilere aktarılacaktır. Ancak, çok uzun sürecek teorik konular, zorunlu hallerde yılda iki haftayı geçmeyecek şekilde, yıllık plana alınabilir. Derslerin bu porgrama uygun olarak yürütülebilmesi için, araç ve

gereç yönünden yeterli olmayan okullarda, çevredeki benzer araçlardan faydalanılacaktır. Programda bu konuda örnekler verilmiştir. Öğretmen, okul ve çevre imkanlarını da değerlendirerek, basit beden eğitimi ve spor araçları yapımını gerçekleştirmeye çalışmalıdır.

6. Konuların seçiminde, organizma bir bütün olarak ele alınırken, öğrencilerin gelişim özellikleri ile yaş gruplarında gözönünde bulundurulmuştur. Bu sebeple konulara öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları gözönünde bulundurularak işlenecektir.

7. Okul yönetimi oklu doktoro veya sağlık merkezi ile ilişki kurarak, öğretim yılı başında bütün öğrencilerin sağlık kontrolünden geçirilmesine gayret gösterecektir. Hasta ve özürlü öğrencilerin derslere ilgilerini çekecek her türlü tedbir alınmalı ve bu öğrenciler, sağlık raporlarının sınırları içinde durumlarının elverdiği görev ve faaliyetlere sokularak, aktif duruma getirilmelidirler.

8. Derslerde yüklenmelerin şiddeti, seviyeye uygun düzenlemelidir. Aşırı terleme, hiç terlememe, aşırı kızarma, çabuk yorgunluk, isteksizlik vb. belirtiler görüldüğünde, nabız sayılmalı ve değerlendirmesi yapılarak, gereken sağlık tedbirleri alınmalıdır. Ayrıca çalışmalar sırasında öğrencilerin rahat soluma alışkanlığı kazanması sağlanmalıdır.

9. Gelişme çağındaki çocuklarda, eklem ve kasları aşırı zorlayan hareketler ile statik kas çalışmalarını gerektiren hareketler ile statik kas çalışmalarını gerektiren hareketler zararlıdır. Bu tür uygulamalardan mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır.

10. Derslerin monotonluktan kurtalrılması, bütün öğrencilerni ders içinde faal omalarının sağlanması ve ders veriminin arttırılması yönünden; sınıfın tamamına sürekli olarak aynı konuda eğitim verilmesi, her zaman faydalı olmaktadır. Özellikle kanaat dönemleri sonlarına doğru, hem kazanılan becerilerin pekiştirilmesi hem de derslerde canlılık sağlanması için, zaman zaman istasyon metodu ile ders yapılmasına çalışılmalıdır.

11. Beden Eğitimi ve spor çalışmalarında, hareket eğitimi üç basamakta gerçekleştirilir:

I. Basamak: Hareket açıklanır, örnek olarak gösterilir ve çeşitli eğitim araçları kullanılarak, öğrenci tarafından en iyi şekilde yapılması sağlanır.

II. Basamak: Hareket uygulatılır, kaba formu kavratılır.

III. Basamak: Hareketin akıcı bir şekilde yapılabilmesi için, değişik bağlantılarla ve çeşitli araçlar kullanılarak yeterince tekrarlatılması gerekir. Öğretmen yapılan yanlışları anında düzelterek hatalı davranışların yerleşmesini önlemelidir.

12. Temiz hava ve güneşin, çocuğun sağlıklı gelişimi üzerindeki olumlu etkileri sebebiyle, spor salonu bulunan okullarda dahil olmak üzere, uygun hava şartlarında derslerin açık havada yapılmasına önem verilmelidir.

13. Her türlü şartlarda kolaylıkla uygulanabilen ve sağlıklı büyüme ve gelişme için en uygun faaliyetlerden biri olan Kır Koşuları çalışmalarının, seviyeye uygun ve arada diğer faaliyetlere de yer verilerek (yürüme, sıçrama, sekme, yaylanma, esnetme, çevirme, savurma, döndürme vb.) derslelrde v€ ders dışı çalışmalarda ağırlıklı olarak uygulanmasına önem verilmelidir. Bu yolla, hava şartlan uygun olmadığı zamanlarda da derslerin amacı uygun bir şekilde gerçekleşmesi sağlanmış olacaktır.

14. Ülkemizde çevre özellikleri, iklim şartları, okulların tesis ve malzeme durumu farklılıklar gösterdiğinden öğretmene, mevcut kaynaklan gözönünde

bulundurarak, işleyeceği üniteleri, yıllık planına alma konusunda esneklik sağlanmıştır.

15. Beden eğitimi derslerinde kazandırılması amaçlanan bilgi, beceri, tavır ve alışkanlıkların tamanını değerlendirilmesi gerekmektedir. Öğrencinin yalnızca fizik yeteneklerinin ölçülerek, sonunda not takdir edilmesi, yalnızca hareketle ilgili gelişimini ortaya koyacaktır. Halbuki zihin, duygu ve sosyal yönden sağlıklı ve dengeli bir gelişim, beden eğitimi ve sporun başta gelen amaçlarındandır. Uygulamada değerlendirme kapsamına alınmayan bu alanlarla ilgili bilgi, beceri, tavır ve alışkanlık gelişiminin de değerlendirilmesi ve bunun sonucunda öğrenciye not verilmesi esas alınacak, her öğrenci kendi fizik yapısı ve yeteneklerine, ilgi, çaba ve çalışmalara katılma durumuna göre değerlendirilecektir.

16. III. sınıfta:

Atatürkçü Düşüncede Özellik Taşıyan Önemli Yaklaşımlar;

a) Milli musikimizi muhafaza etmek ve geliştirmek,

b) Türk folklorunu zenginleştirmek,

konularına yeri geldikçe üniteler içinde yer verilecektir.

17. Ayrıca programda ele alınmayan masa tenisi, yüzme, kayak yapma vb. faaliyetlerin, (tesislerin bulunması şartıyla) uygun zamanlarda, derslerde ve ders dışında uygulanması yönüne gidilmelidir.

18. Programda, beden eğitiminin genel amaçlarına dayalı olarak sınıf amaçları tek tek ele alınmış ve öğrencilere kazandırılacak anahtar davranışlar belirtilmiştir. Öğretmen, programda yer almayan ancak, belirlenen amaç ve konularla ilgili başka davranışlar tespit ettiği takdirde, bu davranışları da öğrencilere kazandırma yönüne gidebilecektir.

19. Belirlenen bu amaçlar ve bu amaçlar altında verilen davranışların sırasına, öğretmen aynen uymak zorunda değildir. Ders planı yapılırken, bir amaçtaki bütün davranışlar ele alınmayacağı gibi, aynı ders içerisinde, işlenen konu ile ilgili birkaç amacın davranışlarına da yer verilebilecektir.

20. Her ünitenin sonunda, bir işleniş ve değerlendirme örneği verilmiştir. Bunlar, öğretmeni bağlayıcı değildir. Her öğretmen dersin en verimli şekilde işlenişi ve değerlendirilmesi için. başka metodlar da uygulayabilecektir.

21. Öğrencilerin, yalnız ders içi faaliyetlerle beden eğitimi ve sporun amaçlarına uygun, yeterli gelişme ve eğitime ulaşmaları imkansızdır. Bu sebeple, okul içinde, ders dışı faaliyetlere ağırlık verilmeli, bu faaliyetler öncelikle sağlık ve eğitim aracı olarak düşünülmeli, şampiyon olma, yarış kazanma ön plana çıkarılmamalı, bu duygu bir hırs ve tutku durumuna dönüştürülmemelidir. Bu yönde aşırı kamçılanmış duyguların, eğitimi olumsuz yönde etkilliyeceği gözardı edilmemeli, çalışmalara katılmış olma, önemli ve değerli sayılmalıdır. Okul içindeki çalışmalar, beden eğitimi ve spor faaliyetlerini özendirme, kendini deneme ve tanıma aracı olarak düşünülmelidir. Şampiyon okul takımı çıkarmajağruna, okulun imkanlarını az sayıda bir grup öğrenciye tanıma yerine, bütün öğrencileri faaliyet içine sokan okul içi çalışmalara ve sınıfiararası karşılaşmalara ağırlık verilmelidir. Tabana yayılan bu faaliyetlerlde başarılı öğrenciler, okul takımlarına alınarak okullararası yarışmalara katılmaları sağlanmalı, bu amaçla;

a) Araç. gereç, alan ve tesislerden öğrenciler eşit olarak faydalandırılmalı, çalışmalar bütün öğrencileri kapsamalıdır.

b) Sınıflara göre öğrencilerin gün, saat ve çalışacakları spor dalı belirtilerek, haftalık, aylık ve yıllık programlar yapılmalıdır.

c) Bu çalışmalar izlenerek değerlendirilmelidir.

d) Görevler demokratik olarak dağıtılmalı, öğrencilerin kendi kendilerini yönetmelerine, denetlemelerine öncelik verilmeli, böylece karşılıklı görev ve sorumluluk duygularının gelişimine imkan hazırlanmalıdır.

22. Hazılrlık sınıfı olan lise ve dengi okullarda bu program uygulanırken öğretmen; Lise L sınıfın ünitelerinden, çevre ve okulun imkanlarını da gözönüne alarak uygun bulduğu konuları seçerek uygulamada daha çok oyun ve atletizme ağırlık verecektir.

Öğretim süresi 4 yıl olan lise ve dengi okulların IV. sınıfında bu program uygulanırken öğretmen; ders saatlerini dikkate alarak, lise III. sınıfın ünitelerinden, çevre ve okulun imkanlarını da gözönünde bulundurarak, uygun bulduğu konulan seçecek, uygulamada daha çok oyun ve atletizme ağırlık verecektir.

23. Yine ATA'mız;

"Müsbet bilimlerin temellerine dayanan güzel sanatları seven, fikir terbiyesinde olduğu kadar beden terbiyesinde kabiliyeti artmış ve yükselmiş olan erdemli, kudretli bir nesil yetiştirmek, ana siyasetimizin açık dileğidir/" (Atatürkçülük birinci kitap, S. 351) sözüyle de, beden eğitimi ve sporun fert ve toplum için önemini, tartışılmaz bir şekilde belirlemiş ve hedefini çizmiştir.

Günümüzde beden eğitimi ve spor; yetişmekte olan nesillerin temel kaynağı olan insana, fikren ve bedenen sağlık kazandıran bir faaliyet planı olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple, henüz çocukluk ve gençlik devresinde olan çeşitli bilgi, beceri, tavır ve alışkanlıklar kazanma çağını yaşayan her kademedeki okul öğrencilerinin, çağımızın eğitim anlayışına uygun bir şekilde, kendi kapasitesi ve yetenekleri doğrultusunda yetiştirilmeleri önemle ele alınmalıdır.

Anayasamızın 59. maddesinde "Devlet, her yaştaki Türk Vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır. Sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder.

Devlet başarılı sporcuyu korur." denilmek suretiyle konunun önemi açıkça vurgulanmıştır.

24. Bu programın açıklamalar, genel ve özel amaçlar, davranışlar bölümlerindeki hususlar da gözönünde bulundurularak öğrencilere; beden eğitimi dersi sevdirilmeli, öğrenimleri sırasında ve hayat boyu severek ve isteyerek spor yapma alışkanlığı kazandırılmalıdır. Ayrıca, başarılı ve kabiliyetli olanların branşlara göre gruplara ayrılmak suretiyle özel olarak yetiştirilmeleri sağlanmalıdır.

GENEL AMAÇLAR :

1. Atatürk'ün ve düşünürlerin beden eğitimi ve spor konusunda söyledikleri sözleri açıklayabilme.

2. Bütün organ ve sistemlerini seviyesine uygun olarak güçlendirme ve geliştirebilme.

3. Sinir kas ve eklem koordinasyonunu geliştirebilme.

4. İyi duruş alışkanlığı edinebilme.

5. Beden eğitimi ve sporla ilgili temel bilgi, beceri, tavır ve alışkanlıklar edinebilme.

6. Resim ve müzik eşliğimde hareketler yapabilme.

7. Halk oyunlarımızla ilgili bilgi ve beceriler edinme ve bunları uygulamaya istekli olabilme.

8. Milli bayramlar ve kurtuluş günlerinin anlamım ve önemini kavrama, törenlere katılmaya istekli olabilme.

9. Beden eğitimi ve sporun sağlığa yararlarını kavrayarak boş zamanlarını spor faaliyetleri ile değerlendirmeye istekli olabilme.

10. Temel sağlık kuralları ve ilk yardım ile ilgili bilgi, beceri, tavır ve alışkanlıklar edinebilme.

11. Tabiatı sevme, temiz hava ve güneşten faydalanabilme.

12. İşbirliği içinde çalışma ve birlikte davranma alışkanlığı edinebilme.

13. Görev ve sorumluluk alma, liderlere uyma ve liderlik yapabilme.

14. Kendine güven duyma, yerinde ve çabuk karar verebilme.

15. Dostça oynama ve yarışma, kazananı takdir etme, kaybetmeyi kabullenme, hile ve haksızlığın karşısında olabilme.

16. Demokratik hayatın gerektirdiği tavır ve alışkanlıklar edinebilme.

17. Kamu kaynaklarını iyi kullanma ve koruyabilme.

18. Spor araç ve tesisleri bilgisi.